پایتخت سفال ایران کجاست ؟
همان طور که همه می دانیم ایران و مردمانش دارای هنر های بسیاری هستند که سفال نیز جز یکی از آن هنرهای مردم ایران زمین می باشد . حال در این مقاله می خواهیم بدانیم پایتخت سفال ایران کجاست و از کجا و چگونه این هنر زیبا به این شکل که اکنون می بینیم نمایان شده است .
اگر ایران را خوب بشناسیم می دانیم که مردم این سرزمین پهناور بسیار علاقه به این هنر زیبا سفال گری دارند و همین موضوع باعث شده بیشتر شهرستان های این کشور دستی در این هنر داشته باشند اما این که خواستگاه و نقطه ی آغاز و نقطه ی بزرگ شده ی این هنر کجاست هنوز سوالیست که در این مقاله به شما توضیح می دهیم.
رشد صنعت سفال ایران
می توان گفت در سال های اخیر تولید کننده های سفال توانسته اند رشد روز افزونی را به این صنعت بدهند و این صنعت را جز مشاغل برتر کشور برسانند تا حدی که به کشور های دیگر نیز این هنر زیبا را چه از پایتخت سفال ایران و چه از دیگر شهر های ایران به کشورهای دیگر صادر کنند .
خواستگاه سفال ایران کدام شهر است ؟
پایتخت سفال ایران را می توان در شهری به نام لالجین در نزدیکی شهر همدان دانست برای رسیدن به لالجین کافیست حدود 25 کیلومتر از شهر همدان خارج شوید تا به پایتخت سفال ایران یعنی منطقه ی لالجین برسیم .
همه چیز در مورد شهر لالجین همدان
این شهر جز یکی از قدیمی ترین شهر های ایران می باشد و تاریخ آن به سده پنجم هجری می رسد . در مورد تاریخ این شهر می توان گفت که این شهر تا کنون به واسطه ی دو بار حمله ویران شده و دوباره به شهر تبدیل گشته .
حمله های ویران کننده به شهر لالجین به قرار زیر می باشد :
- حمله مغول
- حمله افغان ها به رهبری محمود افغان در زمان صفویان
- حمله ای در زمان خوارزمشاه و
- حمله ی مرداویج ( دو حمله ی دوم به نسبت دو حمله ی اول ویرانی کمتری به بار آورده بوده )
با وجود گذشت قرن ها می توان آثار تاریخی را در شمال و شمال غرب این شهر به صورت تنورهای قدیمی ، چاه ها ، خشت و سفال پیدا کرد .
تاریخ شهر لالجین
شهر لالجین به عنوان دومین شهر بهار در همدان واقع شده است و خواستگاه و پایتخت سفال ایران نام گذاری شده . این شهر علاوه بر سفال در مورد ساخت سرامیک نیز نام آوازه می باشد . به اعتقاد برخی از محققان، نام کنونی شهر لالجین تغییریافتهٔ واژهٔ «لاچین» است که نام پرندهای شکاری و عنوان یکی از قبیلههای ترک بودهاست. از همین روی به احتمال زیاد در گذشته قبیلهٔ مذکور این منطقه را برای سکونت برگزیده و ساکن آن شدهاست. به همین جهت شهر لالجین به این نام مشهور گشته و بهعنوان سرزمین ترکان لاچین شناخته شدهاست. شهری به نام لاچین در جمهوری آذربایجان وجود داشته که اکنون در نواحی تحت کنترل ارمنستان قرار دارد. به اعتقاد گروهی دیگر از محققان، واژهٔ لالهجین (لالجین) از دو بخش «لاله» و «جین» تشکیل یافتهاست. جین پسوند مکان برای برخی از شهرها و روستاهای استان همدان نظیر تویجین، دیوجین، فارسجین، گندهجین و وفرجین است؛ برهمین اساس، لالهجین (لالجین) به معنای آبادی لاله است. به اعتقاد برخی از اهالی شهر، لشکر چنگیزخان مغول به هنگام گذر از همدان وارد لالجین شده و گروهی از اهالی این شهر را به چین فرستاده تا از هنرمندان آن سرزمین سفالگری را بیاموزند. این افراد پس از آموختن سفالگری به لالجین برگشتهاند و از همین روی این روستا «لالهچین» نام گرفتهاست. اما «لالهجین» تحریر و تلفظ فارسی نام این شهر بوده و نام صحیح آن به شکل ترکی آذری یعنی «لَلین» یا «لالون» است. اهالی لالجین نام شهر خویش را «لَلین» تلفظ میکنند؛ اما مردم غیربومی به ویژه اهالی بهار نام این شهر را از دوران کهن به صورت «لالون» تلفظ کردهاند. در اصل هر دو اصطلاح «للین» و «لالون» تلفظ یک کلمه با دو لهجهٔ متفاوت است.
تاریخچه ی سفال
در تمام ایران پیدایش سفال به بیش از ۱۰ هزار سال پیش برمی گردد. ساخت سفال به زمانی برمیگردد که انسان ها عموما در دشت زندگی می کردند و یکجانشینی تازه بوجود آمده بوده است. ظروف سفالی در ابتدا بیشتر برای نگهداری از آب و مواد غذایی استفاده می شود زیرا سفال خاصیت فاسد نشدنی دارد. سفال لالجین نیز به تاریخ دوری برمیگردد. قدیمی ترین چرخ سفالگری در ایران در منطقه شوش بوده که البته دیگر چرخ هایی که باستان شناسان یافت کرده اند در منطقه ای بوده که از لالجین زیاد دور نیست که را به نام تپه سیلک می شناسیم. در روستای سیلک ظروف سفالی بسیاری پیدا شده است و به دلیل وجود چرخ، آنها بسیار منظم تر از اشکال اولیه ظروف ها هستند. این این منطقه ظروف سفالی قرمز رنگی نیز موجود بوده که از پیشرفت خوب این صنعت در سیلک خبر می دهد. در شهر لالجین بیشتر مردم از زمان قدیم شغل سفال گری داشتند و علاوه بر ظروف سفالی زیادی که در این منطقه یافت شده، هنر آن که نسل به نسل به امروز رسیده نیز گواه تاریخ بلند سفالگری در این شهر است.
ساخت سفال لالجین چگونه است ؟
سفال لالجین جز بهترین کیفیت سفال هاییست که در بازار ایران موجود است و به همین جهت این سفال ها به دیگر کشورهای نیز توانایی صادرات را پیدا کرده اند حال بعد از این که دانستیم پایتخت سفال ایران کجاست نوبت به این می رسد که بدانیم این سفال چگونه تهیه و تولید می شود .
روستای دستجرد خاک مورد نیاز سفال لالجین را تهیه و به صورت کلوخ های بزرگ و کوچک به ان جا می فرستد . سپس کلوخ ها را به همراه تخماق چوبی داخل تغارهای بزرگ با آب مخلوط می کنند و هم می زنند تا به صورت غاب گل و یا لوا در بیاید و بعد از آن غاب گل و یا لوا را از صافی رد می کنند تا نا خالصی های آب گرفته شود و اگر سنگ ریزه ای در آن موجود است در این مرحله جدا شود و بعد به این ماده ی به دست آمده تا چند روز دست نمی زنند تا کمی سفت شود حال اگر گل مناسبی به دست آمده بود با یک چوب بلند خط های منظمی به صورت متقاتع و به عمق چند سانت بر روی گل می زنند تا گل از این خط های به خشت های منظمی تبدیل شود و حال این خشت ها اماده اند تا به کارگاه های مختلف در لالجین فرستاده شود و مورد استفاده قرار بگیرند اما مهم است بدانید محل نگهداری این خشت های آماده باید در اتاق به نام ترپاقدان باشد یعنی اگر خواستیم این خشت ها را انبار کنیم باید در این اتاق ها انبار کنیم .
نحوه ی کار با خشت آماده
می توان گفت این قصه سر دراز دارد و کار با خشت و گل بسیار سخت و ارزشمند می باشد و شاید قیمت صنایع دستی به همین دلیل به نسبت گران می باشند حال خشت هایی که انبار کردیم را باید آماده کار بسازیم برای این کار دو نفر توده های گل انبار شده را با پا ورز می دهند و این کار را تا زمانی ادامه می دهند که گل آماده شود و سپس گل را به قسمت های کوچکتر تقسیم می کنند و به شکل کله قند هایی به عنوان چونه استفاده می کنند حال که چونه های کله قندی شکل ما آماده شد اند تا برای ساخت سفال های زیبا به دستانن هنرمندان این سرزمین برسند و شکل و زیبای و جلوه ی ویژه ای پیدا کنند .
مرحله ی پایانی ساخت سفال
در انتها بعد از این که هنرمندان هنر های زیبای خود را با خشت و گل در پایتخت سفال ایران یعنی لالجین درستت کردند نوبت به پختن درست و دقیق سفال در کوره های مناسب می رسد . در لالجین سفال ها در کوره های دو طبقه ای پخته می شوند و می توان گفت لالجین یکی ا بهترین پخت سفال ها را انجام می دهد و این نیز یکی از دلایل مرغوبیت سفال لالجین می باشد یعین پخت مناسب در تنور و کوره های مناسب .
