نکات عمومی و تخصصی از تراکتور ها

تاریخچه تراکتور

تاریخچه تراکتور در جهان: درگذشته برای گرداندن تسمه و چرخ تسمه یا تأمین توان مورد نیاز کارهای کشاورزی از ماشینهای بخار اولیه استفاده میشد. این ماشینها خودرو نبودند و اغلب به کمک دام از نقطهای به نقطهٔ دیگر در مزرعه کشیده میشدند. اولین قدم در تحول ماشینهای بخار، تبدیل آنها به تراکتورهای کششی بود که در دهه 1850 اتفاق افتاد.
در سال 1912 سازندگان موفق شدند تراکتورهایی با موتور بنزینی به بازار عرضه نمایند. با اختراع موتور دیزل توسط دکتر ردلف دیزل این نوع موتور به عنوان مولد توان بر روی تراکتورها نصب گردید که خود فصل جدیدی در صنعت تراکتورسازی به شمار میرفت. در سالهای اخیر صنعت تراکتورسازی در جهان پیشرفت چشمگیری داشته است. اکنون تراکتورها مجهز به اتاقک راننده با کلیه وسایل و تجهیزات از جمله وسایل ایمنی میباشند. توان این گونه تراکتورها زیاد و دارای جعبه دندههای خودکار، چهار چرخ محرک و فرمان هیدرولیک هستند.

تاریخچه تراکتور در ایران:

استفاده از تراکتور و ماشینهای کشاورزی در ایران به دنبال اولین نمایشگاه ماشینهای کشاورزی که در سال 1300 شمسی در تهران برگزار شد متداول گردید. در سال 1308 شمسی اولین تراکتور نفتی ساده برای مدرسه عالی فالحت در شهرستان کرج خریداری گردید تا دانشجویان بتوانند با روش کار آن آشنا شوند و آن را در مزارع برای عملیات کشاورزی بهکار ببرند

انواع تراکتور

تراکتور، توان لازم را برای به کارگیری ماشینهای کشاورزی تأمین میکند. کاربرد انواع تراکتور در کشاورزی مکانیزهٔ امروزی امری ضروری به شمار میرود. شناخت انواع تراکتور به ما در گزینش درست آن و برای کار، کمک میکند. در زیر فهرست برخی از انواع تراکتورها آمده است:

الف) انواع تراکتور بر اساس موارد استفاده
• تراکتورهای عمومی (یونیورسال)
• تراکتورهای باغی
• تراکتورهای صنعتی
• تراکتورهای شالیزار و باغچهای

ب) انواع تراکتور بر اساس نوع چرخ
• تراکتورهای چرخ الستیکی
• تراکتورهای چرخ زنجیری

ج) انواع تراکتورها از نظر تعداد محور محرک
• تراکتورهای دوچرخ (تیلر)
• تراکتورهای سه چرخ
• تراکتورهای چهارچرخ

د) انواع تراکتور از نظر توان مالبندی
تراکتورها براساس توان مالبندی به چهار گروه زیر تقسیم میشوند.
توان خالص روی مالبند تراکتور را توان مالبندی میگویند.
تراکتورهای گروه اول، با توان مالبندی
تراکتورهای گروه دوم، با توان مالبندی )100Hpــ40 )75kWــ30
60ــ168kW )80ــ225Hp( 4
تراکتورهای گروه سوم، با توان مالبندی
تراکتورهای گروه چهارم، با توان مالبندی )400Hpــ180 )300kWــ1

تراکتورهای عمومی: تراکتوری است که برای انجام بیشتر کارهای مزرعه از جمله، عملیات آماده سازی زمین، کاشت، داشت، برداشت و غیره در مزارع طراحی شده است.

مهمترین ویژگیهای این نوع تراکتور عبارتند  از:
قابلیت تنظیم فاصله چرخها
قابلیت گردش سریع در شعاع کم
سهولت و سرعت در متصل کردن و به کارگیری ادوات

تراکتورهای باغی: این تراکتورها، تراکتورهای کوچک و متوسط و بیشتر کمرشکن با فرمان هیدرولیکی هستند. این ویژگی آنها را قادر به حرکت و کار با ادوات در اطراف و زیر درختان میسازد. تراکتورهای باغی بیشتر شاسی کوتاه و دارای چهار چرخ محرک و موتور دیزل با توانی نزدیک به 15 تا 40 اسب بخار و 2 یا 3 سیلندر هستند.

تراکتورهای صنعتی: تراکتورهایی در اندازه و ویژگیهای گوناگون برای کارهای صنعتی و جابه جایی وسایل سنگین در کارخانجات، فرودگاهها و راهسازی هستند. این تراکتورها را میتوان به دستگاههای بالابر ، حفاری، بارکن مکانیکی و … که روی آنها سوار میشوند مجهز نمود.

تراکتورهای دوچرخ (تیلر): این تراکتورها، دوچرخ محرک دارند، با دست کنترل میشوند و بیشتر در زمینهای کوچک و شالیزارها به کار میروند.

تراکتورهای چرخ لاستیکی: تراکتورهای چرخ الستیکی رایج در ایران دارای دو محور و چهارچرخ هستند. محور جلوی این تراکتورها دو چرخ دارد که برای فرمان دادن به کار میرود. دو چرخ عقب محرکاند و تراکتور را بهحرکت درمیآورند. برخی از انواع این تراکتورها دارای دو
جفت چرخ در عقب هستند(تراکتور شش چرخ).
در نوع دیگر این تراکتورها که توان مالبندی بیشتری دارند عالوه بر دو چرخ محرک عقب، چرخهای جلو نیز محرک است. برخی از انواع این تراکتورها دارای دو جفت چرخ در جلو و دو جفت چرخ، در عقب میباشند ( تراکتور هشت چرخ ).

تراکتورهای چرخ زنجیری: در انجام برخی امور به ویژه در زمینهای سبک و شنی به علت نیاز به نیروی کششی و درگیری زیاد چرخ با زمین، از تراکتورهای چرخ زنجیری استفاده میشود. استفاده از این تراکتورها در کشاورزی محدود است.

ساختار تراکتور ها

ساختمان تراکتورهای امروزی از هر نوع که باشند دارای چند بخش زیر است:
1ــ موتور 2ــ دستگاه انتقال توان 3ــ سیستم تعلیق، هدایت و کنترل 4ــ سیستم هیدرولیک 5   ــ تجهیزات گوناگون مانند اتاق، شاسی، سیستم گرمایشی و …

موتور: توان الزم را برای انجام کارهای گوناگون تراکتور ایجاد میکند.
دستگاه انتقال توان: وظیفه این دستگاه، انتقال توان مکانیکی موتور به چرخهای محرک برای به حرکت درآوردن تراکتور است. در این انتقال، تغییراتی در دور و گشتاور موتور انجام میشود.
این دستگاه، بخشی از توان موتور را برای بهکار انداختن قطعات گردنده میگیرند، به محور گردندهای ٔ ادواتی که از تراکتور نیرو که در عقب تراکتور نصب شده است )محور O .T .P ،)میرساند.
سیستم تعلیق، هدایت و کنترل: تراکتور را روی زمین نگه میدارد و امکان حرکت و هدایت تراکتور را میسر میسازد.
سیستم هیدرولیک: سیستمی است که بخشی از توان موتور را گرفته و به صورت توان هیدرولیکی ارائه میکند. این سیستم برای راه اندازی و کنترل جکها و قسمتهای هیدرولیکی تراکتور و ادوات به کار میرود.
• تجهیزات گوناگون: بیشتر تراکتورهای امروزی دارای اتاق، سیستم گرمایشی (برای ایجاد دمای مناسب)، شاسی، قالبهای اتصال سریع و … برای آسایش راننده و آسان شدن کار هستند.

وسایل محافظت در مقابل واژگون شدن تراکتور

دو نوع ساختار محافظ برای ایمنی در هنگام واژگون شدن تراکتور بهکار گرفته میشوند: قاب محافظ و اتاقک محافظ.
قاب محافظ: دو یا چهار میله متصل به شاسی تراکتور است. صندلی تراکتورهای دارای قاب محافظ، یک کمربند ایمنی برای راننده دارد که هنگام واژگون شدن تراکتور، راننده را در داخل قاب محافظ حفظ میکند و از پرتاب شدن او جلوگیری میکند.
اتاقک محافظ: اتاقکی است که دور یک قالب محافظ ساخته شده یا یک قاب فلزی محکم در طراحی آنها به کار رفته است.
این اتاقک افزون بر محافظت از راننده در زمان واژگون شدن تراکتور، مزایای دیگری برای ایمنی و سلامتی دارد. اتاقک دارای در و پنجرهها است و هوا به کمک پنکههایی از صافی عبور میکند و پس از از تمیز شدن وارد اتاق میشود، بدین ترتیب هوای داخل اتاقک تحت فشار قرار میگیرد تا از ورود گرد
و خاک به داخل اتاقک جلوگیری شود
بسیاری از اتاقکها انتقال صدا و لرزش موتور را کاهش میدهند. اتاقکها ممکن است دارای بخاری، تهویه مطبوع، پخش صدا و رادیو باشند و آسایش بیشتر را برای راننده فراهم ساخته و با جلوگیری از خستگی زودرس، سبب افزایش کارایی او در هنگام کار میشوند.

روشن کردن موتور تراکتور

رعایت اصول ایمنی در رانندگی با تراکتور یک امر ضروری و حیاتی است. غفلت راننده شایدمنجر به مرگ او یا سایر افراد و از بین رفتن تراکتور شود. بنابراین الزم است رانندگان عزیز در رعایت دقیق اصول ایمنی کوشا باشند.

ـ اصول ایمنی روشن کردن تراکتور: راننده باید:

توانایی جسمی برای رانندگی را داشته باشد.
از لباس و کفش مناسب استفاده نماید.
بتواند قوانین راهنمایی و رانندگی را بهخوبی اجرا کند.
با تراکتوری که آشنایی کامل به تجهیزات آن ندارد رانندگی نکند.
ٔ خود تنظیم کند.
صندلی تراکتور را متناسب با جثه
پیش از روشن کردن تراکتور دنده را خالص نماید.
بازدیدهای پیش از روشن شدن را انجام دهد

ویژگیهای تراکتور دوچرخ

تراکتور دو چرخ، تراکتوری است که راننده به دنبال آن راه رفته، آن را هدایت میکند. این تراکتور، »تراکتور دستی« نیز نامیده میشود.
تراکتور دو چرخ نسبت به تراکتورهای دیگر ویژگیهایی دارد که در شرایطی کاربرد آن را با مزیتهایی همراه میسازد. برخی از این ویژگیها به شرح زیر است:
قیمت کم
نگهداری و کاربرد آسان
جثه کوچک ــ جثه کوچک این تراکتور، امکان کاربرد آن را در محیطها و سطوح کشت
کوچک ممکن می سازد.
وزن کم ــ وزن کم این تراکتور سبب میشود که به کمک چرخهای مخصوص که در کنار چرخهای اصلی بسته میشود و یا به جای آن قرار می گیرد، کارهای خاصی را بتواند انجام دهد که هدفهای رفتاری برای تراکتورهای دیگر مشکل و در مواقعی غیر ممکن است (مانند کار در مزارع برنج).

موارد کاربرد تراکتور دوچرخ

این تراکتور میتواند بیشتر کارهایی را که تراکتورهای بزرگ در سطح وسیع انجام میدهند، در سطح کوچک انجام دهد.  نمونه هایی از ادوات دنباله بند دیده می شوند که تراکتور دو چرخ به کمک آنها میتواند کارهای گوناگونی را انجام دهد. مانند:
جابه جایی به کمک تریلر (تنها در این حالت راننده روی صندلی جلوی تریلر مینشیند و آن را هدایت میکند).
شخم به کمک گاوآهن
ایجاد جوی و پشته
ایجاد نهر آبیاری
برداشت علوفه به کمک دروگر که در جلوی تراکتور دوچرخ بسته میشود.
به کارگیری انواع هرسهای دندانه میخی و فنری
خاک دادن پای بوتهها
خرد کردن کلوخ به وسیله ٔ تیغه دوار و یا چرخ فلزی
کار در مزارع برنج
سمپاشی
راهاندازی پمپ و …

سرویسهای دورهای در فصل های بیکاری

هر تراکتور با انجام مقدار مشخصی کار باید سرویس شود و گرنه مشکالت گوناگونی پیش خواهد آمد. در کتابچه  راهنمای تراکتور اطالعات الزم برای به کارگیری بهتر تراکتور و نگهداری و مراقبت از آن گفته شده است که باید با دقت مطالعه و عمل شود.
سرویسها و مراقبتها بسیار متفاوت هستند و بیشتر با زمان انجام یا فاصله زمانی بین دو سرویس تقسیمبندی میشوند که عبارتند از:
سرویسها و بازدیدهای پیش از روشن کردن تراکتور
مراقبتهای حین روشن بودن موتور
سرویسهای پس از پایان کار روزانه
سرویسهای پس از گذشت مدت زمان مشخص
سرویسهای فصلی که با تغییر شرایط هوا الزم است اجرا شوند. برای مثال با رسیدن فصل سرما لزام است برخی سرویسها از جمله به کارگیری روغن موتور مناسب فصل برای موتور انجام شود.
توجه داشته باشید که ممکن است با توجه به نوع تراکتور و دستگاههای موجود در آن، سرویسهای ویژهای مورد نیاز یک تراکتور باشد که انواع دیگر نیازمند آن نباشند. به همین دلیل سرویسهای هر تراکتور باید با توجه به کتابچه ٔ راهنمای آن انجام گیرد.