مراسم رقص سماع چیست

مراسم رقص سماع چیست ؟ رقص سماع یک نوع عبادت و اعتراف عرفانی در آیین صوفیان است. این نوع عرفان از طریق حرکات روحانی و عارفانه به پرستش خداوند می‌پردازد و معمولاً توسط افرادی که به ریاضت و تفکر عرفانی مشغولند، انجام می‌شود. این نوع عبادت به نام رقص سماع شناخته می‌شود، اما باید توجه داشت که این یک شکل از عبادت و اعتراف مذهبی است و نه هنری.

رقص سماع با حالت‌ها و حرکات تکراری و روحانی انجام می‌شود که شور و اشتیاقی بی‌پایان به خداوند در افراد ایجاد می‌کند. این مراسم عارفانه اغلب در مراسم‌های صوفی و آیینی انجام می‌شود و هدف آن نزدیک‌تر شدن به الله و تجربه وحدت و عشق الهی است.

تاریخچه رقص سماع

رقص سماع، نه تنها ریشه در اسلام ندارد، بلکه به طولانی‌ترین تاریخچه‌های عبادی و مذهبی انسانی بازمی‌گردد. اولین اشاره به این مراسم در ایران در شاهنامه به زمان پادشاه کیخسرو کیانی بازمی‌گردد، که به نظر می‌رسد حدود 5 هزار سال پیش اتفاق افتاده باشد. این رقص علاوه بر اسلام، در آیین‌های دیگر نیز جای دارد؛ آریایی‌ها و یهود نیز از آن یاد کرده‌اند. این اشارات تاریخی نه تنها تاریخچه طولانی این مراسم را تأیید می‌کنند، بلکه نشان می‌دهند که رقص سماع از ریشه‌های عمیق در تاریخ بشریت برخوردار است و یک جزء مهم از تاریخ مذهبی و معنوی جوامع مختلف است.

درست است که مولانا جلال الدین محمد رومی و شمس تبریزی، دویی از شخصیت‌های معروف در تاریخ ادبیات و عرفان اسلامی، نقش بسیار مهمی در اعترافات و مراسم مذهبی مانند سماع ایفا کردند. شمس تبریزی به خصوص برای مولانا منبع عمده ای از الهام و عشق الهی بود و تأثیر بزرگی در آثار او داشت. مولانا و شمس به تجربه‌های شخصی خود و از طریق اشعار و آثار ادبی به ابراز عشق الهی و پرستش خداوند پرداختند. این ایده‌ها و تجربیات به رقص سماع و سایر مراسم مذهبی منتقل شدند و از آن زمان به عنوان بخشی از تجربه عرفانی و دینی در جوامع اسلامی توسعه یافتند.

این نه تنها میراث معنوی این دو عارف بزرگ است بلکه نمایانگر نقش بزرگی است که هنر و عرفان در انتقال ارزش‌های مذهبی و انسانی دارند.درست است که رقص سماع و مراسم‌های مذهبی مشابه همچنان در جهان برگزار می‌شوند، و تاریخچه‌ و فرهنگ مراسم‌های این نوع بسیار قدیمی است.

این مراسم در برخی مناطر جهان به عنوان جزء تاریخ و فرهنگ محلی ادامه می‌یابد و برای تبلیغ گردشگری و جذب بازدیدکنندگان نیز به شکل نمایشی در برخی شهرها تدارک دیده می‌شوند. شهر قونیه در ترکیه به عنوان یکی از مراکز مهم برگزاری رقص سماع و ارتباط با مولانا جلال الدین محمد رومی شناخته می‌شود و به عنوان مکانی معنوی و تاریخی مهم برای مردم از سرتاسر جهان محسوب می‌شود.

این نوع مراسم نه تنها به ادامه تاریخچه فرهنگی و مذهبی کمک می‌کند بلکه به ترویج فهم ازدواج میان ادبیات و عرفان نیز کمک می‌کند. از طرفی، این مراسم به توسعه صنعت گردشگری در برخی مناطق کمک کرده و بازدیدکنندگان جذب می‌کند که به تبلیغ فرهنگ و هنر محلی و تاریخی نیز کمک می‌کند.

معنی واژه سماع

واژه‌های سماع و سماء با معانی متفاوت واقعاً جالب هستند. سماع که به معنای شنیدن و آوا به کار می‌رود، از زاویه‌ای نمایانگر تجربه روحانی و ارتباط با الهی است. این واژه به ارتباط بین انسان و خداوند اشاره دارد و نمایانگر شنیدن آواهای داخلی و الهی در دل انسان است.

از طرف دیگر، سماء به معنای آسمان و فضا اشاره دارد و به طور سمبلی نمایانگر ارتباط صوفیان با آسمان و جهان روحانی است. این مفهوم به تفهیمی از اتصال به جهان الهی و دریافت نور و حکمت از آسمان اشاره دارد.

شهرهایی مانند تور تفلیس با رویدادهای فرهنگی و تاریخی خود به جاذبه گردشگری تبدیل می‌شوند و گردشگران از سرتاسر جهان برای شاهد شدن این تجربه‌های فرهنگی به این شهرها سفر می‌کنند. این رویدادها برای نگهداری و انتقال فرهنگ و تاریخ محلی اهمیت دارند و به توسعه صنعت گردشگری در آن مناطر کمک می‌کنند.

مراحل رقص سماع

رقص سماع یک فرایند مذهبی و عرفانی در آیین صوفیان است که شامل مراحل و حرکات معینی می‌شود. این مراحل به تدریج و با انسجام اجرا می‌شوند. در ادامه، مراحل اصلی رقص سماع را مختصراً توضیح می‌دهم:

1. آمادگی: ابتدا شرکت‌کنندگان برای رقص سماع آماده می‌شوند. این آمادگی شامل پوشش مناسب و ورود به حالت ذهنی عرفانی است.

2. ورود به محل برگزاری: شرکت‌کنندگان وارد محل برگزاری مراسم می‌شوند. این ممکن است در مسجد، زیارتگاه، خانقاه صوفیان یا مکان‌های مذهبی دیگر باشد.

3. موسیقی و نواختن سازها: موسیقی سماع شروع می‌شود. اعضای گروه موسیقی اغلب از سازهایی مانند نی، تنبور و دف استفاده می‌کنند. نوازندگان موسیقی با ملودی‌ها و ریتم‌های خاص مخصوص سماع شرکت‌کنندگان را به رقص ترغیب می‌کنند.

4. حرکات رقص: شرکت‌کنندگان آرام آرام به حرکات رقص می‌پردازند. این حرکات اغلب شامل چرخش‌های متناوب به چپ و راست، بلند کردن دست‌ها و حرکات دیگر هستند.

5. ورود به حالت انتشار: با گذراندن زمان در حالت رقص، شرکت‌کنندگان وارد حالت انتشار و مستی معنوی می‌شوند. این جزء اصلی تجربه رقص سماع است.

6. پایان مراسم: موسیقی به آرامی به پایان می‌رسد و رقص سماع به پایان می‌رسد. شرکت‌کنندگان ممکن است به دعا و تسبیح ادامه دهند یا به طور عرفانی سکون پیدا کنند.

توجه داشته باشید که مراحل رقص سماع ممکن است در بخش‌ها و مکان‌های مختلف تغییر کند، اما این مراحل اصولی آن را شرح می‌دهند. این مراسم معمولاً به منظور تجربه ارتباط با الهی و رسیدن به حالت انتشار معنوی انجام می‌شود.

رقص سماع مولانا

در ادامه ی مقاله ی مراسم رقص سماع چیست به رقص سماع مولانا می رسیم . صحیح است که مولانا جلال الدین محمد رومی و تجربیات او با شمس تبریزی نقش بسیار مهمی در توسعه و ترویج رقص سماع داشته‌اند. مولانا از طریق تجربیات و ارتباط عمیق خود با شمس تبریزی، به این رقص عرفانی و حالت‌های معنوی بسیار ارزشمند دست یافت و اهمیت زیادی به آن داد. او این رقص را به عنوان وسیله‌ای برای انتقال ارتباط عاطفی و معنوی با خداوند ترویج داد.

از آن زمان، شهر قونیه در ترکیه به عنوان یکی از مراکز اصلی برگزاری رقص سماع و یادآوری مولانا و شمس تبریزی شناخته می‌شود. این مراسم‌ها به نوعی به تجدید و زنده نگه داشتن این فرهنگ عرفانی کمک کرده و شهر قونیه را به عنوان یک مقصد مذهبی و فرهنگی مهم برای گردشگران و متاعلقین به فرهنگ مولانا تبدیل کرده است.

مولانا و تجربیات او با رقص سماع نمونه‌هایی از ارتباط عمیق انسان با معنویت و عشق الهی را ارائه کردند که اکنون به عنوان یک تاریخچه غنی و ارزشمند در فرهنگ اسلامی و عرفانی جهانی شناخته می‌شود.

مراسم رقص سماع کجا برگذار می شود

مراسم جشن سما و سیر سماع ممکن است در انواع اماکن برگزار شود، اما برخی از مکان‌های خاص برای این مراسم در فرقه‌های صوفی و دایره‌های عرفانی وجود دارند. این مکان‌ها به عنوان اصطلاحاتی معمول در فرقه‌های صوفی شناخته می‌شوند و شامل موارد زیر می‌شوند که در ادامه ی مقاله ی مراسم رقص سماع چیست به آن ها اشاره خواهیم نمود :

 خانقاه: خانقاه‌ها معمولاً مراکز مذهبی و تاریخی هستند که برای انجام مراسم‌های صوفی و رقص سماع استفاده می‌شوند. این مکان‌ها دارای سالن‌های بزرگ دایره‌ای شکل هستند که مناسب برگزاری مراسم می‌باشند.

 زاویه: زاویه‌ها مکان‌هایی هستند که در آنها صوفیان به عبادت و مدیتیشن مشغول می‌شوند و ممکن است برای اجرای رقص سماع نیز استفاده شوند.

رباط: رباط‌ها نیز مکان‌های معنوی و عرفانی هستند که برای مراسم مذهبی و رقص سماع به کار می‌روند.

صومعه: صومعه‌ها مکان‌هایی از عبادت و تأمل هستند که برای اجرای مراسم مذهبی و رقص سماع مناسب می‌باشند.

 دویره (دیر): دویره‌ها مکان‌هایی هستند که صوفیان در آنها برای تأمل و عبادت گرد هم می‌آیند و ممکن است مراسم رقص سماع در آنها برگزار شود.

لنگر تکلیه: لنگر تکلیه مکان‌هایی هستند که برای تجربه روحانی و معنوی مناسب می‌باشند و مراسم رقص سماع نیز در اینجا برگزار می‌شود.

به طور کلی، مکان‌های صوفی و فرقه‌های عرفانی به عنوان مکان‌های برگزاری مراسم مذهبی و رقص سماع مورد استفاده قرار می‌گیرند و در این مکان‌ها شرکت‌کنندگان به تجربه ارتباط با خداوند و حالت‌های معنوی می‌پردازند.

مراسم سما چیست؟

مراسم رقص سماع چیست : مراسم سما نشان دهنده سفر معنوی انسان است، صعود با هوش و عشق به کمال (کمال). با روی آوردن به حقیقت، او از طریق عشق رشد می کند، از نفس فراتر می رود، با حقیقت ملاقات می کند و به کمال می رسد.

منشا رقص سما

ریشه رقص سما را می‌توان به آموزه‌های عمیق شاعر ایرانی قرن سیزدهم و عارف صوفی، مولانا جلال‌الدین بلخی (رومی) جستجو کرد. او که صرفاً به عنوان مولانا  شناخته می شود، شخصیت برجسته ای در توسعه اندیشه و شعر صوفیانه بود.

دلیل رقص صوفیانه چیست؟

چرخیدن که در سراسر خاورمیانه و ترکیه محبوب است، نوعی مراقبه متحرک است که صوفیان از طریق آن به دنبال ارتباط با الهی هستند. اجراکنندگان با ریتم هیپنوتیزم کننده دعا می چرخند تا زمانی که به حالت خلسه می رسند.