نگهداری گل ارکیده
گلهای ارکیده بسیار زیبا و ظریف هستند. ارکیدهها با توجه به رنگها، اندازه و تنوع فراوانی که دارند، در بین مردم از محبوبیت خاصی برخوردار هستند. بد نیست بدانید که تا به امروز بیش از ۲۲۰۰۰ گونه ارکیده در سراسر جهان شناسایی شدهاند.
اگر می خواهید ارکیده را بیرون پرورش دهید، چند مرحله نسبتا ساده وجود دارد که باید انجام دهید. باید مشخص کنید در منطقه و آب و هوای تان چه ارکیده ای رشد خواهد کرد. همچنین باید سایه و آب را برای کمک به رشد ارکیده تنظیم کنید .
در حالی که رایج ترین روش برای رشد در گلدان است، هم چنین می توانید آن ها را در زمین، در بس ترهای بزرگ، یا حتی به صورت درخت رشد دهید.
امروزه گیاه ارکیده در تمام دنیا جز پرفروش ترین و جذابترین گیاهان برای خانه ، آپارتمان و مراکز خدماتی میباشد . محبوبیت این گیاه ارکیده به دو دلیل است: اول اینکه نگهداری گیاه ارکیده بسیار آسان بوده و به راحتی با محیط خو میگیرد و دوم اینکه ماندگاری گل گیاه ارکیده حدودا سه تا شش ماه میباشد و در این مدت بسیار سالم باقی میماند.
نکته بسیار جالب درباره ارکیدهها این است که شما میتوانید آنها را در محیط خانه نیز پرورش دهید. البته نباید از یاد برد که برخی از انواع گوناگون ارکیدهها با توجه به ساختاری که دارند، نیاز به مراقبتهای گوناگون نیز دارند. در این مطلب ما شما را با یکسری نکات کلی درباره مراقبت از ارکیدهها آشنا میکنیم که تقریبا برای تمام گونهها کاربرد دارد؛ از این رو شما با پیروی از این قوانین میتوانید در محیط خانه ارکیدههای سالم و شادابی را پرورش دهید.
شکل عجیب و جدید شکوفههای این گیاه توجه همه را جلب می کند و باعث می شود اسامی متختلفی به آن داده شود. ارکیده ها از خانواده Orchidaceae یا ثعلب ها هستند و گونه های وحشی آن در ایران (شمال ایران و احتمالا جاهای گرمتر دیگر) وجود دارند. نوعی ثعلب در کوههای باغرو (ادامه سلسله کوههای البرز به سمت آستارا و اردبیل) وجود دارد که نوعی اسانس بستنی از آن استخراج می شود و برخی گونهها نیز مصارف دارویی دارند.
روش نگهداری از ارکیده گلدانی
قبل از هر چیز شاید لازم باشد بدانید که گیاه ارکیده در حالت طبیعی در کشورهای مانند مالزی و تایلند بر سر شاخهها رشد می کند، پس می توان فهمید که گل ارکیده در حالت طبیعی در خاک نیست و رطوبت را از هوا و بارشهای باران دریافت می کند.
و البته همانطور که از شرایط آب و هوایی زادگاهش پیداست این گیاه به رطوبت بالایی نیاز دارد.
از تمام این موارد می توان نتیجه گرفت که ارکیده را نباید در خاک عادی کاشت و خاک خاص خودش را میخواهد، همچنین باید در گلدانهای شفاف کاشته شود. گلدانهایی که نور را عبور نمیدهند برای ریشهها مناسب نیستند. نیاز به رطوبت و البته نور غیر مستقیم خوبی دارند.
انتخاب ارکیده :
- ارکیده ای را انتخاب کنید که در آب و هوای تان رشد کند :یک نوع ارکیده پیدا کنید که بتواند در فضای باز در منطقه شما رشد کند:
- در مناطقی که شب های تابستان خنک تر از 60 درجه فارنهایت ( 16 درجه سانتی گراد ) است، رشد هر نوع گیاهی از جنس ثعلب را در نظر بگیرید.
- اگر شب های تابستان به طور مداوم بالای 60 درجه فارنهایت ( 16 درجه سانتی گراد ) است ، سعی کنید از واندا یا کاتلیا استفاده کنید.
شرایط نگهداری گل ارکیده:
نور:
گیاه ارکیده ، گیاهی سایه دوست می باشد اما باید توجه داشت که محیط نگهداری نباید تاریک باشد.
دما:
دمای مناسب جهت نگهداری این گیاه حدودا 12 تا 28 درجه سانتی گراد میباشد دمای پاییز موجب تحریک گل دهی و بیشتر شدن طول ساقه گلدهنده میشود. اما دمای سرد موجب سیاه شدن غنچهها میشود. دماهای بالای ۳۰ درجه یا به عبارتی دمای زیاد باعث رشد کند گیاه ارکیده میشود.
آبیاری:
زمان آبدهی گیاه ارکیده به میزان رطوب هوا بستگی دارد با این وجود یکبار در هفته میتواند گزینه خوبی برای آبیاری باشد.
توجه کنید در هنگام آبیاری ، آب بر روی گل و یا غنچه نریزد چرا که عمر گیاه را کم میکند.
خاک: گلداني مخلوط از خاک برگ، پیت و خاک معمولی مي توان برای اركيده مناسب باشد.
دما: برنامه دمایی بکار گرفته شده تحت تاثیر جنس گیاه مورد نظر خواهد بود. در كل ارکیده ها گیاهانی گرمسیر بوده و بومی شرایط گرم و مرطوب محسوب می شوند و به همین دلیل می توان آنها را در دمای آپارتمانها نگهداری کرد. دمای مطلوب این گیاه بین ۱۲ تا ۲۸ درجه سانتیگراد است و توجه كنيد نباید گیاه را در نزدیکی لوازم گرمایشی قرار داد. دمای خنک پاییزه موجب تحریک گل آغازی و بیشتر شدن طول ساقه گل دهنده می شود. ولی ادامه دمای سرد موجب سقط غنچهها می شود. دماهای بالای ۳۰ درجه سانتیگراد رشد گیاه را کند می کند.
در مورد ارکیده های سیمبیردیوم، برای گل دادن به دمای 10 درجه سانتیگراد در شب و 21 تا 24 درجهسانتیگراد در روز نياز دارند. در طول تابستان گیاهان در دمای 32 درجه سانتیگراد قادر به زیست هستند با این حال نباید آنها را به مدت طولانی درمعرض این دما قرار داد.
آبياری: یکی از رایج ترین اشتباهاتی که در مورد ارکیده می شود آبیاری بیش از حد آن است. با اين حال ارکیده ها دوست ندارد تا مرز خشکیدگی و پژمردگی (Wilting) بی آب بمانند. گلدانها قبل از خشک شدن باید آبیاری شوند و صبر شود تا دوباره تقریبا نزدیک به خشک شدن برسد تا مجددا آبیاری انجام شود. فاصله آبیاری بسته به مواد تشکیل دهنده خاک گلدان دارد (که اغلب از مواد سبک و جاذب آب استفاده می شود.) در هوای معتدل و یا سرد کافیست که هر 10-12 روز یکبار به ارکیده آب بدهید و در هوای گرم هر زمان که خاک گلدان نزدیک به خشک شدن بود، در حدود هفته ای یکبار گلدان را آبياري كنيد. آب مناسب برای ارکیده آبی با املاح كم است. اگر در محلی زندگی می کنيد که آب آهک و یا املاح زیادی دارد سعی کنید از آب باران يا آب جوشیده استفاده کنید.
آبیاری و کیفیت آب مورد استفاده برای ارکیدهها از مهمترین عوامل محیطی مربوط به پرورش این گلها میباشد.
توجه کنید هنگام آبياری روي غنچهها و شکوفهها را آب نپاشيد زيرا عمر گلها کم می شود.
خاک مناسب گیاه ارکیده
مهم ترین ویژگی خاک ارکیده این است که زهکشی مناسبی داشته باشد و آب به سرعت از آن عبور کند. دو نوع خاک برای گل ارکیده استفاده می شود: پوسته درخت (چیپس) و خزه درشت (ماس)
اگر خاک ارکیده پوسته درخت باشد، لازم است که سالی یک بار یا دوسال یک بار تعویض شود، چون بافت چوبی آن به مرور زمان خرد می شود و خاصیت زهکشی و خارج شدن آب را از دست می دهد. برای عوض کردن خاک کافی است ارکیده را با دقت و به آرامی از گلدان بیرون آورید، خاک قبلی آن را دور بریزید و ریشه های پوسیده و سیاه شده را با قیچی ببرید. حالا گیاه را دوباره در گلدان بگذارید و خاک جدید را روی آن بریزید.
خریدن گیاه ارکیده به جای کاشتن بذر آن :
فروشگاه های گیاهی ، ارکیده را می فروشند. به مغازه مورد علاقه خود بروید و بپرسید آیا ارکیده ای که به طور طبیعی در منطقه شما رشد کند را دارند یا خیر . بوته های گل ارکیده را بجای بذر بخرید، چون بذرها به شرایط استریل نیاز دارند و 2 تا 5 سال طول می کشد تا شکوفه دهند . اگر ارکیده ویژه ای که به دنبال آن هستید را نداشته باشید ، از آن ها بپرسید چه ارکیده ای در منطقه شما به خوبی رشد می کند. آن ها می توانند ارکیده ای که در فضای باز رشد خواهد کرد ، را شناسایی کنند
تا بعد از آخرین یخ بندان و سرمای هوا صبرکنید بعد آن را بیرون بگذارید:گیاهان ارکیده ، گرمسیری هستند و در دماهای سرد خوب عمل نمی کنند. دقت کنید که دمای متوسط بالاتر از 55 درجه فارنهایت ( 13 درجه سانتی گراد )باشد قبل از اینکه آنها را در بیرون منزل قرار دهید .اگر می خواهید ارکیده را داخل بیاورید، آن ها را در شمال، جنوب، یا شرق پنجره قرار دهید.
کوددهی:
کودها و تقویت کننده هایی که به مرور زمان تجزیه و آزاد شوند و یا کودهایی که با ترکیب ۱۴-۱۴-۱۴ درصد متشکل از NPK (همراه با سایر عناصر کممصرف مورد نیاز) به صورت ماهانه با دوز یک در هزار یا نیم در هزار برای رشد گیاه مفید میباشد.
استفاده از خاک مخصوص برای پرورش ارکیدهها
ارکیده و رطوبت هوا
گیاه ارکیده رطوبت را دوست دارد و رطوبت هوای مورد نیاز ارکیده رطوبت هوایی شبیه به گلخانه است. پس سعی کنید که هوای محیط زندگی آن مرطوب باشد.
اگرنزدیک دریا زندگی می کنید و محیط زندگی تان رطوبت ۴۰ تا ۶۰ درصد دارد، نیازی به تامین رطوبت نیست. اما اگر در مناطق خشک تری زندگی می کنید، برای تامین رطوبتش می توانید روزانه با اسپری آب به آن غبارپاشی کنید، هم چنین می توانید از دستگاه بخور سرد استفاده کنید و یا گلدان را در بستری از سنگریزه و آب بگذارید.
توجه کنید که کف گلدان و ریشه های گیاه باید با سنگریزهها و رطوبت فاصله داشته باشد وگرنه رطوبت از سوراخ کف گلدان باعث می شود که ریشهها بپوسند
نکات مهم و کاربردی برای پرورش و کاشت ارکیده بیرون از منزل :
گیاه ارکیده را به تدریج در معرض نور خورشید قرار دهید:ارکیده گلدانی باید باید با نور خورشید عادت کند . با 1 تا 2 ساعت صبح و غروب در روز شروع کنید. سپس، بعد از یک هفته، ارکیده را به منطقه با 3 تا 4 ساعت صبح و غروب آفتاب حرکت دهید. بعد از 1 تا 2 هفته دیگر، این ارکیده را به منطقه ای منتقل کنید که قبل از ساعت 10 صبح و بعد از ساعت 2 بعد از نیمه شب مقابل خورشید باشد با رعایت اینها می توانید بیرون از منزل ارکیده بکارید.
ارکیده آفتاب شدید کامل را دوست ندارند، بنابراین بیرون نقطه ای را پیدا کنید که حدود 10 – 2 سایه داشته باشد ؛ مطمئن شوید که تنها صبح و غروب در برابر نور خورشید است زمانی که خنک تر است.
کود دهی: به منظور حداکثر رشد به ارکیدهها هر دو هفته يا يک ماه یک بار باید کود داد. البته به شرطی که برای آنها نور، دما و آب مناسب فراهم شده باشد. نسبت کود به کاربرده شده بسته به محیط کشت متفاوت خواهد بود. کودهای کند آزاد شونده برای ارکیده بطور موفقیت آمیزی مورد استفاده قرار میگیرد.
برخی از پرورش دهندگان ترکیبی از کودهای مایع و آزاد کننده کند را ترجیح میدهند که محصول یکنواخت تری از مواد مغذی را در مدت زمان طولانی تر فراهم میآورد. استفاده از کودهای آزاد کننده کند بیخطر بوده و اگر بطور تصادفی مقدار زیادی از آن بکار برده شود تخریب کمتری را به دنبال خواهد داشت. در طول ماههای زمستان کودیاری را کم می کنند.
کودهایی که به مرور تجزیه و آزاد شوند یا کودی با ترکیب ۱۴-۱۴-۱۴ درصد متشکل از NPK (همراه با سایر عناصر کممصرف مورد نیاز) به صورت ماهانه با دوز یک در هزار یا نیم در هزار برای رشد گیاه مفید خواهد بود.
مراقبت از ارکیده بعد از گلدهی
پیشنهاد می کنیم بعد از هر مرتبه گلدهی، خاک گلدان را عوض کنید.
کوددهی در زمان دوران استراحت گیاه باعث قوی شدن آن میشود و گلهای دوره ی بعدی قوی و زیبا خواهند بود.
بعد از گل دهی شاخه ی گل خشک شده را از گیاه جدا کنید.
اگر این دستورالعمل ها را دنبال کنید، ارکیده بعد از ۶ تا ۹ ماه دوباره گل میدهد. اگر ارکیده گل نمیدهد، ممکن است علت آن یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
- نور کم یا خیلی زیاد: مهم ترین دلیلی که ارکیده گل نمیدهد این است که نور کافی به آن نمیرسد.
- دمای نامناسب
- کود خیلی کم یا زیاد
- آبیاری بیش از حد یا خیلی کم
- گیاه شما نیاز به تعویض گلدان دارد.
در گلخانههای حرفهای در زمان گلدهی از میزان فسفر را افزایش می دهند مثلا از کود ۲۰-۳۰-۱۰ استفاده می کنند. همچنین در طول ماههای زمستان کودیاری را کم می کنند.
برای راحتی در انتقال ، ارکیده را در گلدان بکارید :
کاشتن گلدان این امکان را می دهد تا به هر مکانی که دوست دارید آن را انتقال دهید گلدانی را انتخاب کنید که ته آن سوراخ داشته باشد اگر ته گلدان آب جمع شود ممکن است ریشه ها در آن بپوسند . آن را به آرامی از گلدان بردارید و داخل گلدانی که همان اندازه یا کمی بزرگ تر است قرار دهید. ارکیده باید در گلدان به اندازه کافی ایمن باشد و تکان نخورد در صورت لزوم، فضای اضافی را با مخلوطی از 2 بخش پوست درخت صنوبر یا پوست ارکیده و 1 قسمت خزه پر کنید. گلدان را در گلدان ثانویه قرار ندهید ، مطمئن شوید قبل از کاشتن گل به طور کامل گلدان را تمیز کنید.
سعی کنید روی درختان ، ارکیده آویزان کنید تا زیباتر شوند:
ساقه گیاه را به آرامی با یک رشته نخی ( یا هر رشته زیست تخریب پذیر ) به درخت متصل کنید. در عرض یک سال، نخ خراب خواهد شد و گل با ریشه های آن به درخت می چسبد. این روش در صورتی بهتر است که در یک منطقه گرم و بارش مکرر زندگی کنید. از درختانی استفاده کنید که کمی نور را به تنه درخت ، مانند بلوط، مرکبات، و نخل های خرما می تابانند .در مناطقی که 6 تا 8 ساعت آفتاب کامل در روز می گیرند،سعی کنید ارکیده واندا رشد دهید ، در مناطقی که آفتاب کامل ندارند ارکیده سرخ ،فالانوبیلیس ، کاتلیا پرورش دهید.
منابع : نمناک – فردانیوز – بیتوته – گلستان