در این مقاله تلاش شده است از منابع و رفرنس های معتبر اطلاعاتی را برای شما جمع آوری کنیم اما اگر باردار هستید و قصد خوردن زغال لخته را دارین حتما با پزشک خود در این باره مشورت کنید .
زغال اخته درختچه بلند یا درخت کوچک برگریز (خزان‌کننده) از خانوادهٔ گیاهان گلدار دولپه‌ای و تیرهٔ زغال‌اخته‌ایان است که درخت آن در ایران به بلندی ۲ تا ۳ متر و قطر ۱۵ تا ۱۹ سانتی‌متر می‌رسد. این گیاه بومی غرب آسیا تا جنوب اروپا (ایران، آذربایجان، ارمنستان، آسیای جنوب غربی و اروپای جنوبی) است. میوهٔ آن نیز زغال‌اخته یا زغال نامیده می‌شود.
نوع گیاه زغال لخته
پوست تنه این درخت قهوه‌ای است و برگ‌هایش تخم‌مرغی شکل با حاشیه صاف و انتهایی نوک‌دار و پشت‌برگ کمرنگ است. هر برگ سه تا پنج رگبرگ دارد. گل‌های زغال‌اخته کوچک، زردرنگ و زودرس هستند و در پایان زمستان بر درخت پدیدار می‌شوند. میوه آن شفت آویزان و به‌شکل بیضی کشیده و به رنگ سرخ تیره و به درازای تقریباً ۱۵ تا ۲۰ میلی‌متر می‌باشد. در ایران این درخت بیشتر در الموت غربی (قزوین) در روستاهای هیر، سوگاه، دربند، تلاتر، پرچکوه، فشک، رشکین، قسطین، روح آباد، پررود، امامزاده هارون و دیگر روستاهای قزوین مانند اسفستان، مزرعه کبریتی و زاجکان علیا و یوز باش چای و چند روستای دیگر می‌روید و در ارسباران (کلیبر، هوراند، خدافرین، کلالق، خانه خسرو، قلعه دره سی، جانانلو، مردانقم و روستای چایکندی و سایر مناطق ارسباران).
میوه زغال‌اخته ترش مزه است. از میوهٔ رسیدهٔ این گیاه کمپوت و مربا تولید کرده یا به صورت خشکبار مانند آلبالوی خشک مصرف می‌شود.
جشنواره زغال اخته
هیر، به خاطر قرار گرفتن در میان کوه‌های بلند، دارای آب و هوای خاصی است که مشخصا برای بارآوری زغال اخته مناسب می‌باشد. می‌توان ادعا کرد که «زغال اخته» سمبولی از هویت هیر است. در اواخر تابستان میوه‌های رسیده در اغلب دکان‌های اطراف خیابان اصلی به فروش می‌رسند. در سال‌های اخیر فرمانداری کلیبر با برگزاری جشنواره زغال اخته برای ترویج تولید تجاری و بازاریابی این میوه‌ها تلاش کرده‌است.
جشنواره زغال اخته در روستای هیر منطقه الموت استان قزوین
همزمان با آغاز فصل برداشت زغال‌اخته، جشن شکرگزاری همراه با آیین‌های محلی و سنتی در روستای هیر استان قزوین برگزار می‌شود. هیر (قزوین)، روستایی در ۷۰ کیلومتری شمال قزوین و در دل کوه‌های البرز واقع شده‌است. بیش از ۸۵ درصد زغال اخته کشور در باغات الموت استان قزوین تولید می‌شود و بیشترین تعداد از این درختان در روستای هیر از توابع بخش الموت استان قزوین وجود دارد. زغال اخته روستای هیر از مرغوبترین نوع این محصول می‌باشد.
خواص دارویی زغال‌اخته
طبق نتایج به دست آمده در یک مطالعه اخیر، چنین استنباط می‌شود که مصرف میوهٔ زغال اخته دارای آثار هیپوگلیسمیک بوده‌است و می‌تواند سبب بهبود تغییرات بافتی پانکراس در جریان بیماری کرونا گردد که شاید این اثرات به خاطر وجود آنتوسیانینها و سایر ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در میوه باشد. خواص دارویی دیگر زغال اخته نیز به صورت گسترده تحت مطالعه قرار گرفته که در درمان بیماری‌های دیگری همچون دیابت مؤثر است و در مجلات تخصصی گزارش شده‌است.
چوب زغال‌اخته
چوب زغال اخته چگالی بالایی دارد و، بر خلاف چوب‌های دیگر، در آب غوطه ور نمی‌شود. بخاطر این مشخصه چوب مذکور در ساخت دسته ابزارها و قطعات ماشین‌ها ارزش ویژه‌ای دارد. بعد از قرن هفتم قبل از میلاد یونانی‌ها چوب زغال را در ساخت نیزه و کمان استفاده کردند. گستردگی استفاده از چوب زغال در اسلحه سازی باعث شد در اشعار یونانی مربوط سروده شده در قرون چهارم و سوم قبل از میلاد زغال اخته با نیزه مترادف شود. در ایتالیا، چوب دستی چوپانان crognolo یا grugnale، به معنی درخت زغال، نامیده می‌شود. تا سال‌ها قبل چوبدستی‌های تهیه شده از درخت زغال به صورت عمده در بازار مکاره شهر اهر معامله می‌شد. از آنجا که اغلب این چوب‌ها از جنگل‌های ارسباران می‌آمد، دولت برای حفاظت از محیط زیست خرید و فروش اینگونه چوب دستی‌ها را محدود کرده‌است.
خواص زغال اخته برای بدن
زغال اخته یک میوه است که در سرتاسر جهان به عنوان ماده اصلی در تهیه مربا، میان وعده، شربت، نوشیدنی و دسر استفاده می‌شود. این میوه خواص بسیاری دارد که عبارتند از:
– خواص آنتی‌اکسیدانی: زغال اخته دارای خاصیت ضد اکسیداسیون است که به حفظ سلامتی سلول‌ها کمک می‌کند.
– خواص ضد التهابی: مصرف زغال اخته می‌تواند در کاهش التهاب‌های بدن مؤثر باشد.
– کمک به کاهش تب: زغال اخته می‌تواند تب را کاهش دهد و به تسریع بهبودی از بیماری‌ها کمک کند.
– بازیابی مواد مغذی: این میوه می‌تواند به بازیابی مواد مغذی از دست رفته در بدن کمک کند.
– درمان اسهال: زغال اخته می‌تواند در درمان اسهال و به ویژه اسهال خونی مؤثر باشد.
– کاهش فشار خون: مصرف زغال اخته می‌تواند فشار خون را کاهش داده و در کنترل فشار خون مفید باشد.
– حمایت از عملکرد کلیه‌ها: زغال اخته می‌تواند عملکرد طبیعی کلیه‌ها را حمایت کند.
– کنترل قند خون و درمان دیابت نوع 2: این میوه می‌تواند در کنترل سطح قند خون و درمان دیابت نوع 2 مؤثر باشد.
– محافظت در برابر سرطان: زغال اخته می‌تواند بدن را در برابر برخی از انواع سرطان‌ها محافظت کند.
– کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی: مصرف زغال اخته می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کا
هش دهد.
– بهبود کیفیت خواب و رفع بی‌خوابی: حضور ملاتونین در زغال اخته می‌تواند در تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن و بهبود کیفیت خواب مؤثر باشد.
– درمان بیماری مالاریا: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که زغال اخته ممکن است در درمان بیماری مالاریا موثر باشد.
– خواص ضد باکتریایی: زغال اخته دارای خواص ضد باکتریایی است و می‌تواند در مبارزه با عفونت‌ها کمک کند.
– مبارزه با عفونت ادراری: مصرف زغال اخته می‌تواند در کاهش احتمال بروز و درمان عفونت‌های ادراری مؤثر باشد.
– تسریع در بهبودی زخم‌ها: زغال اخته می‌تواند در تسریع روند بهبودی زخم‌ها کمک کند.
– کمک به کاهش وزن: زغال اخته به دلیل کم بودن قند، می‌تواند به کاهش وزن و لاغری کمک کند.
– سم‌زدایی بدن: مصرف زغال اخته می‌تواند در سم‌زدایی بدن موثر باشد.
– تقویت سیستم ایمنی: زغال اخته می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.
– کاهش سطح کلسترول: مصرف زغال اخته می‌تواند سطح کلسترول را کاهش دهد.
با این حال، باید توجه داشت که تمامی این خواص هنوز توسط تحقیقات علمی به طور کامل تأیید نشده‌اند و نیاز به بررسی بیشتری دارند.
در نهایت خواص زغال اخته برای بارداری
درباره خواص زغال اخته در بارداری تحقیقات معتبری انجام نشده است، اما با توجه به خصوصیات کلی زغال اخته، مصرف آن در بارداری می‌تواند به مادران باردار بهره‌هایی ارائه دهد. مثلاً می‌تواند در درمان یبوست و مشکلات مربوط به غده پروستات مردان مؤثر باشد، همچنین می‌تواند در جلوگیری از بروز عفونت‌های ادراری و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. با این حال، همچنان نیاز به تحقیقات بیشتری است تا این خواص به طور کامل تأیید شوند.
مهم است به خوردن زغال اخته در بارداری با اندازه‌گیری و مدیریت مناسب توجه کنید و در مورد مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
