چهار سیاره در منظومه شمسی حلقه دارند. آنها سیارات گازی بزرگ مشتری، زحل، اورانوس و نپتون هستند. زحل که سیستم حلقه بزرگتری دارد، به مدت طولانی از وجود حلقه‌هاش مطلع بودیم. اما تا دهه ۱۹۷۰ کشف شد که حلقه‌هایی هم در اطراف سایر سیارات گازی وجود دارد. حلقه‌های مشتری، اورانوس و نپتون به مراتب کوچکتر، تاریکتر و محوتر از حلقه‌های زحل هستند. فکر میشود که حلقه‌های اطراف سیارات گازی در طول عمر سیستم سیاره‌ای، موقت و قابل عبور باشند. به عبارت دیگر، اگر در زمانی متفاوت زندگی می‌کردیم، شاید حلقه‌های بزرگی را دور زحل نمی‌دیدیم، بلکه حول یکی از سیارات گازی دیگر.
حلقه های دور سیارات دقیقا چه هستند
حلقه‌های دور سیارات شامل ذرات متنوعی می‌باشند که در مدار سیاره به دور آن می‌چرخند. این ذرات می‌توانند شامل بخش‌هایی از سنگ، یخ، گرد و غبار و قطعات کوچک دیگر باشند. اصلی‌ترین مواد موجود در حلقه‌ها عبارتند از ذرات یخی کوچک که برخی از آنها اندازه‌ی گلوبول‌ها یا کراتها را دارند. همچنین، ممکن است حاوی ذرات سنگین‌تر یا بزرگتر نیز باشند. این ذرات به صورت مستقل یا در گروه‌ها و قوس‌های مختلف در مدار سیاره قرار گرفته‌اند و به نوعی به صورت حلقه‌ای دیده می‌شوند. تشکیل حلقه‌ها به دلیل نیروی گرانشی سیاره، نیروی نیروی مرکزگرایی و تأثیر سیارات و اقمار دیگر در مدارها به وجود می‌آید. این حلقه‌ها بسته به ساختار سیاره و شرایط محیطی متفاوتی دارند و برخی از آنها باریک و شفاف هستند در حالی که بعضی دیگر ضخیم‌تر و قابل مشاهده تر هستند.
زیباترین حلقه متعلق به کدام سیاره است
با توجه به ظاهر زیبا و بارز حلقه‌های سیارات، بسیاری از افراد معتقدند که حلقه‌های زحل از زیباترین حلقه‌ها در منظومه شمسی هستند. حلقه‌های زحل به دلیل اندازه بزرگ، شفافیت و تنوع رنگی که در آنها مشاهده میشود، بسیار مشهور و زیبا هستند. این حلقه‌ها یکی از معرف‌های مشهور و قابل تشخیص ساتورن بوده و به عنوان یکی از عجایب طبیعی در سیاره‌شناسی شناخته می‌شوند.
با این حال، این نظر به دلیل سلایق شخصی ممکن است متفاوت باشد و برخی افراد ممکن است حلقه‌های دیگری را برای زیباترین حلقه در منظومه شمسی برگزینند. هر سیاره دارای ظواهر خاصی است و هر حلقه از نظر زیبایی و ترکیب رنگ می‌تواند جذاب باشد.
حلقه های مشتری
کشف و بررسی: دانشمندان مدت‌ها قبل از سال 1979، قبل از مرور فضاپیمای Voyager 1 سازمان NASA اطلاعاتی درباره حلقه‌هایی که احتمالاً مشتری را احاطه می‌کنند، داشتند. در زمان گذر فضاپیما از این سیاره در سال 1979، این اطلاعات توسط دوربین‌های زاویه گسترده و زاویه باریک فضاپیما تأیید شد. دوربین‌های زاویه گسترده به دلیل تابش نور زیاد مشتری، بیش از حد آشکار شده بودند، اما دوربین‌های زاویه باریک قسمتی از حلقه‌ها را ضبط کردند و اثبات وجود آنها را ارائه دادند. فضاپیمای Galileo هم در بازه زمانی 1995 تا 2003 بررسی‌های دقیق‌تری را درباره حلقه‌های مشتری انجام داد.
ساختار: حلقه‌های مشتری به چهار بخش اصلی تقسیم می‌شوند. از سمت سیاره، حلقه‌ای به شکل دونات به نام حلقه‌ی هالو، حلقه‌ی اصلی و دو حلقه‌ی ضعیف به نام‌های آمالتها و ثب تشکیل شده است. حلقه‌ی ثب همچنین یک توسعه ضعیف دارد.
قمرهای حلقه: چهار قمر کوچک حلقه‌های مشتری را همراهی کرده و با هر بخش از حلقه‌ها تعامل دارند. متیس و آدراستیا در لبه بیرونی حلقه‌ی اصلی قرار دارند، آمالتها در میان حلقه‌های آمالتها و ثب قرار دارد و ثب در لبه بیرونی حلقه‌ی ثب می‌چرخد.
ترکیب و منشأ: حلقه‌های مشتری اغلب تشکیل شده از ذرات گرد و غبار و ذرات کوچک تیره‌ای است که به دلیل برخورد متعددی از سنگ‌های فضایی با قمرهای کوچک حلقه‌ها به وجود آمده‌اند. مواد حلقه باید پس از از بین رفتن به دلیل تابش مشتری و یا فشاری که به سمت سیاره اعمال میشود، به صورت مداوم تجدید شوند، به همین دلیل سن حلقه‌ها کمتر از 1 میلیون سال است.
اندازه: از داخل حلقه‌ی هالو تا بیرون حلقه‌ی ثب، حلقه‌های مشتری حدود 122،000 کیلومتر (76،000 مایل) درازا دارند. آنها به طور کامل در دور مدارهای قمرهای بزرگتر مشتری مانند ایو، اروپا، گانیمد و کالیستو قرار دارند که از تشکیل یک سیستم حلقه پیچیده‌تر جلوگیری می‌کنند. ضخامت حلقه‌ها از حدود 100 کیلومتر (62 مایل) در حلقه‌ی اصلی تا 10،000 کیلومتر (6،200 مایل) در حلقه‌ی هالو متغیر است.
حلقه های زحل
زحل داخل حلقه‌های خود دیده میشود: با دیدن زحل از بالای صفحه استوایی، سیاره زحل به وضوح از دیسک حلقه‌ها جدا میشود. در تاریخ 10 اکتبر 2013، کاسینی تصویری شگفت‌انگیز از زحل را با استفاده از یک موزائیک سه بر چهار تصویر با فیلترهای قرمز، سبز و آبی ثبت کرد. این نگاهی است که از زمین هرگز ممکن نبوده است. تصویر: ناسا / JPL-Caltech / SSI / Gordan Ugarkovic
کشف و بررسی: حلقه‌های شکوهمند زحل به قدری روشن بودند که در سال 1610 میلادی از تلسکوپ گالیله گالیلئو قابل مشاهده بودند. با این حال، دقیقاً مطمئن نبودند که دارند چه را می‌بینند و فکر می‌کردند که حلقه‌ها ممکن است ماه‌ها یا پرهایی از این دست باشند. در سال 1659 میلادی، کریستیان هویگنز به درستی پی برد که زحل یک سیستم حلقه دارد که اطراف سیاره را محاصره می‌کند.
از پنج فضاپیمایی که تا کنون به زحل سفر کرده‌اند، کاسینی مهمترین بررسی‌هایی را در مورد سیستم زحل انجام داده است. از سال 2004 تا 2017، کاسینی به بررسی حلقه‌های زحل پرداخت و دانش ما درباره زحل و سیاره‌های دارای حلقه را به طور کلی تغییر داد.
ساختار: حلقه‌های زحل شبیه به یک سی‌دی با چندین مسیر مجزا و شکاف تقسیم می‌شوند. حلقه‌های اصلی با حروف A تا E نامگذاری شده‌اند، اما به ترتیبی که کشف شده‌اند نیستند.
از زحل شروع شده و به سمت بیرون حرکت می‌کنیم، حلقه‌ها به ترتیب D، C، B، A، F، G و در نهایت E هستند. به جز حلقه E، حلقه‌هایی که فاصله‌ی آنها از زحل بیشتر است، حلقه‌هایی همچون حلقه فیبی که اندازه‌ی آن بسیار بزرگ است و بیش از 7000 برابر اندازه‌ی زحل را پوشش می‌دهد، وجود دارند.
اندازه: حلقه‌های زحل تقریباً 413,000 کیلومتر (257,000 مایل) از حلقه D تا انتهای حلقه E را پوشش می‌دهند. با در نظر گرفتن حلقه فیبی، این عدد به 12 میلیون کیلومتر (7.5 میلیون مایل) افزایش می‌یابد. حلقه‌های اصلی بسیار نازک هستند و در برخی نقاط تنها 10 متر (30 فوت) ارتفاع دارند.
حلقه های اورانوس
ابرهای توفانی در اورانوس: اورانوس دارای یک سیستم حلقه‌ای ظریف است. بهترین دیدگاه از آن با استفاده از نور فروسرخ، که توسط متان جوی جذب شدید دارد، قابل مشاهده است. جذب متان باعث تیرگی جو اورانوس میشود، بنابراین حلقه‌ها و ابرهای توفانی در ارتفاعات بالا نسبتاً روشن می‌نمایند.
کشف و بررسی: دانشمندان در سال 1977 با استفاده از ناوگان هوابرد ناسا، حلقه‌های اورانوس را کشف کردند. تلسکوپ پروازی در زمان عبور اورانوس در جلوی یک ستاره دور، آن را مشاهده کرد. کاهش کوچک در نور ستاره قبل و بعد از عبور اورانوس از جلوی ستاره، وجود یک سیستم حلقه را نشان می‌دهد.
تنها دیدگاه مستقیم ما از حلقه‌های اورانوس از طریق فضاپیمای وویجر 2 است که در سال 1986 از کنار این سیاره عبور کرد. دانشمندان اکنون با استفاده از تلسکوپ‌های زمینی و فضایی حلقه‌های اورانوس را مشاهده می‌کنند.
ساختار: اورانوس دارای 13 حلقه شناخته شده است: ده حلقه باریک که توسط سه حلقه گسترده و پراکنده جدا شده‌اند. حلقه‌ها براساس برچسب‌های استفاده شده در مقالات کشف آنها نامگذاری شده‌اند و نتیجه‌ی آن یک ترکیب اعداد و حروف یونانی است. از سمت سیاره، حلقه‌های داخلی به ترتیب نامگذاری شده‌اند: 6، 5، 4، α (آلفا)، β (بتا)، η (ایتا)، γ (گاما)، δ (دلتا)، λ (لام
بدا) و ε (اپسیلون). حلقه‌های پراکنده نیز با نام‌های زیتا (زتا)، ν (نیو) و مو (مو) نامگذاری شده‌اند.
ماه‌های حلقه: ماه‌های اورانوس با نام‌های شخصیت‌های نمایشنامه‌های ویلیام شکسپیر و الکساندر پوپ نامگذاری شده‌اند. ماه‌های داخلی در میان حلقه‌ها فشرده شده‌اند و شبیه نامزدان شکسپیری خود گاهی با یکدیگر تصادف می‌کنند.
تنها ماه داخلی که وویجر 2 توانست با جزئیاتی تصویربرداری کند، پاک نامیده میشود. یک سیاره با عرض 150 کیلومتر (93 مایل) که فقط در داخل حلقه مو و در حاشیه سیستم حلقه قرار دارد.
حلقه های نپتون
نپتون از دیدگاه جی‌دبلیو‌اس‌تی: فضاپیمای جی‌دبلیو‌اس‌تی ناسا با استفاده از دوربین نزدیک در حدود نزدیک اینفرارد (NIRCam) تصویری از نپتون گرفته است. این دوربین تصاویر را در محدوده نزدیک اینفرارد از 0.6 تا 5 میکرون ثبت می‌کند. علاوه بر چند حلقه باریک و روشن، تصاویر جی‌دبلیو‌اس‌تی باندهای غباری کم‌روشنتر نپتون را به وضوح نشان می‌دهند.
کشف و بررسی: نپتون در حین یک رویداد زمینه‌نوری در سال 1984 نشانه‌ای از حلقه‌ها داشت. اثبات این موضوع در سال 1989 صورت گرفت، زمانی که وویجر 2 تصاویر قطعی از حلقه‌های این سیاره یخی گرفت. همانند اورانوس، حلقه‌های نپتون اکنون می‌توانند با استفاده از تلسکوپ‌های زمینی و فضایی مورد مطالعه قرار بگیرند، اگرچه مطالعه حلقه‌های نپتون به دلیل فاصله بیشتر آن از خورشید، چالش‌هایی را برای دانشمندان به همراه دارد.
ساختار: نپتون دارای پنج حلقه اصلی است. از سمت سیاره، آنها عبارتند از: گاله، لوویریه، لاسل، آراگو و آدامز. حلقه آدامز محل بروز گروه‌های موقتی مواد به نام قوس‌ها است که از زمان کشف آنها تاکنون برای دانشمندان چالش‌هایی برانگیزنده بوده‌اند. حلقه‌ها براساس نام دانشمندانی که کشف‌هایی درباره این سیاره انجام داده‌اند، نامگذاری شده‌اند و برخی از آنها در بحثی درباره نامگذاری نپتون نیز شرکت کرده‌اند.
ماه‌های حلقه: همانند سایر سیاره‌های بزرگ، نپتون مجموعه‌ای از ماه‌های حلقه دارد که در کنار حلقه‌ها می‌چرخند و با آنها تعامل دارند. دسپینا، نایاد و تالاسا در میان حلقه‌های گاله و لوویریه مدار می‌زنند. گالاته در نزدیکی حلقه آدامز مدار می‌کند و ممکن است تأثیری بر قوس‌های حلقه داشته باشد. در نهایت، لاریسا، هیپوکامپ و پروتئوس در حاشیه سیستم حلقه قرار دارند.
اندازه: فاصله از مرکز حلقه گاله تا حلقه آدامز در نپتون فقط 21,000 کیلومتر (13,000 مایل) است، که نشان می‌دهد نپتون دارای باریکترین مجموعه حلقه بین سیاره‌های بزرگ است. حلقه لاسل ضخیمی به ضخامت 4,000 کیلومتر (2,500 مایل) دارد، در حالی که حلقه آدامز در برخی نقاط فقط 15 کیلومتر (9 مایل) ضخامت دارد.
خواندن این مقاله نیز توصیه میشود : گرم ترین سیاره در منظومه شمسی
کدام سیاره دارای ۱۳ حلقه است
نگاه نزدیک تنها به حلقه‌های اورانوس توسط فضاپیمای Voyager 2 صورت گرفت که در سال 1986 از این سیاره عبور کرد. امروزه، دانشمندان با استفاده از تلسکوپ‌های زمینی و فضایی، حلقه‌های اورانوس را مشاهده می‌کنند. ساختار: اورانوس دارای 13 حلقه شناخته شده است: ده حلقه باریک که با سه حلقه پهن و پراکنده ترکیب شده‌اند.
