روستای میلان در ایران

روستای میلان در ایران

میلان (به فارسی: ميلان، همچنین به رومی میلان) روستایی است در دهستان قلعه درهسی، در بخش مرکزی شهرستان ماکو، استان آذربایجان غربی، ایران. جمعیت آن در سرشماری سال ۱۳۸۵، ۴۶۷ نفر (۸۹ خانوار) بوده است .

آیا این روستا دانشگاه  دارد ؟

دانشگاه صنعتی سهند دانشگاه صنعتی سهند به عنوان اولین دانشگاه فنی ایران پس از انقلاب اسلامی در سال 1368 در تبریز، پایتخت هنر و فناوری ایران تأسیس شد. دانشگاه صنعتی سهند در 3 و نیم کیلومتری شرق میلان واقع شده است.

روستاهای اطراف روستای میلان

کلاهجه روستایی است در دهستان باویل از توابع بخش مرکزی شهرستان اسکو در استان آذربایجان شرقی ایران. کالاجاه در 2 و نیم کیلومتری غرب میلان واقع شده است.

موقعیت جغرافیایی روستای میلان

روستای میلان در شهرستان اسکو سابقاً مستقل بوده، اما با گسترش شهر اسکو در همسایگی شرقی روستای میلان ، این روستا عملاً به یکی از محلات شهر اسکو تبدیل شده‌است.

شرایط آب و هوایی روستای میلان

میلان روستایی است با آب و هوای سرد در فصل‌های سرد سال، و معتدل در فصول گرم، که در منطقهٔ شهرستان اسکو واقع شده است . مانند شهر اسکو در اطراف این روستا نیز تپه‌ماهورهایی از بقایای آتشفشانی سهند از دوره‌های پیشین زمین‌شناسی به چشم می‌خورد. خود اسکو به مناسبت واقع شدن در مسیر کوهپایه‌های سهند و برودت آن از یک طرف، و وجود بخارات و رطوبت متصاعد شده از دریاچهٔ ارومیه از سوی دیگر، دارای نوعی آب و هوای سرد و مرطوب می‌باشد، اما هر قدر به قسمت‌های کوهپایه‌ای‌تر شمالی که در مجاورت ارتفاعات سهند واقع هستند نزدیک‌تر می‌شویم، سردسیرتر می‌شود. به همین جهت روستای میلان نسبت به سایر نواحی اسکو، در تابستان خنک‌تر و در زمستان سردتر است .

تابستان ها و زمستان های روستای  میلان چگونه است ؟

میلان نیز مانند سایر نواحی شهرستان اسکو دارای تابستان‌های کوتاه و معتدل و ملایم، و زمستان‌های سرد و طولانی است. متوسط بارش سالانه در آن، ۲۸۸ میلی‌متر است و بیشترین مقدار بارش ثبت شده در طول دورهٔ آماری از ۱۹۶۸ تا ۱۹۸۴، ۴۷۳ میلی‌متر در سال و کمترین مقدار آن در همین دوره، ۱۹۲ میلی‌متر می‌باشد. بارندگی‌ها در میلان بیشتر در فصول سرد سال اتفاق می‌افتد، و تابستان‌هایش خشک و گاهی همراه با بارش‌های رگباری است. نزولات جوی در اوایل بهار به صورت باران و برف و در اواسط این فصل به شکل باران‌های مداوم می‌باشد. از اواسط خرداد به بعد معمولاً بارندگی‌ها قطع می‌شود و خشکی یا کم‌بارانی تا اواخر شهریور ادامه می‌یابد. بارندگی‌های تابستانی که حدود ۵ درصد بارش‌ها را شامل می‌شود، بیشتر به صورت رگبارهای اتفاقی و یکباره است و در بعضی تابستان‌ها ممکن است اصلاً بارشی صورت نگیرد. ریزش‌های پاییزه از مهر ماه آغاز می‌شود و ابتدا به صورت باران است و در اواخر پاییز به صورت باران یا برف اتفاق می‌افتد. ریزش‌های زمستانی هم عمدتاً به شکل برف است .

آب‌ها و منابع آبی

منابع آب روستا به صورت سطحی، زیرزمینی، چاه‌ها، چشمه‌ها و رودخانه است و شیوهٔ رایج بهره‌برداری از منابع آبی زیرزمینی، حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق است. اغلب بهره‌برداری‌های زراعی از آب با صرف هزینه‌های قابل ملاحظه توأم است، و با توجه به این مسئله که منابع آبی واقع در ضلع شرقی دریاچهٔ ارومیه با سرعتی تصاعدی در حال شور شدن هستند، پیشروی این آب‌های شور، رفته رفته وضعیت نامطلوبی را به وجود می‌آورد و در صورتی که روند یاد شده به همین منوال پیش رود و چاره‌اندیشی فوری برای موضوع صورت نگیرد، آب و خاک تمام منطقه کیفیت خود را از دست خواهد داد و امر زراعت و باغداری در آینده‌ای نزدیک میسر نخواهد بود. بیشتر باغات و سبزه‌زارهای روستا امروزه یا خشکیده یا اینکه در معرض نابودی بر اثر ساخت‌وسازهای افراطی در قالب بافت و سکونتگاه‌های روستایی واقع شده‌است.

آبشار روستای میلان

همچنین در نزدیکی روستای میلان، آبشار بسیار دیدنی و زیبایی وجود دارد، و با اینکه خارج از روستاست، اما فرصت خوبی برای آب‌تنی در روزهای گرم تابستان برای علاقه‌مندان فراهم می‌کند. میلان با وجود آسیب‌های زیست‌محیطی مختلفی که طی دهه‌های اخیر به طرق گوناگون به خود دیده (مشابه سایر نواحی شمال غربی ایران)، هنوز هم طبیعت بکر، سرسبز، خرم و دل‌انگیز غرب کشور را در کنار بناهای باستانی و تاریخی به نمایش می‌گذارد.

 

قنات‌ها

دولت اورارتو در حدود ۹۰۰ پیش از میلاد در شرق آناتولی در اطراف دریاچهٔ وان به وجود آمد، و بعدها سیطرهٔ آن به سرزمین امروزی آذربایجان نیز گسترش یافت. مردم اورارتو در کار کشاورزی پیشرفته و متبحر بودند. آن‌ها از طریق کشاورزی به شیوهٔ آبیاری مصنوعی توانستند باعث پیشرفت‌های بسیاری در سیستم‌های آبیاری شوند. در نتیجهٔ ضروریات و اقتضائات خاص منطقه، اورارتویی‌ها به احداث قنوات و حفر نهرها و چاه‌ها و ساختن سدها و ایجاد کانال‌های آبیاری و زهکشی و تأسیس مسیرها و شبکهٔ پیچیده و گسترده‌ای برای آبیاری و آبرسانی شهری و روستایی پرداختند. مشابهت و دنبالهٔ همین تجربیات آنان در امر آبیاری و کانال‌کشی را می‌توان طی قرون متمادی ردیابی و مشاهده کرد، و همین میراث ارزشمند امروزه به دست ما رسیده و آن را در شبکهٔ قنات‌های اسکو بعینه می‌توان مشاهده کرد. در واقع سرسبزی و طراوت اسکو و اطرافش هم مرهون وجود آب صدها چشمه و قنات فعال بوده‌است.

از جمله قنات‌های منطقهٔ اسکو، می‌توان به این موارد اشاره کرد: دیزج، جمعه گؤلی، پره باغ، لیجان، زورال، پیران، بیدی، پیس اندیز، دباغلار، قوری گؤل، پرزه خونی، ولی شاه، مستجاب، لیته، همدان، روستاق، باققادی، عشایر، گیرینج، دولدون، پره خانی، میرزه (میرزا) رحیم، آقا سو (آب آقا)، باغ میدان، بالا گؤل، حلقه وان، بیچیللی، چنار، و ثامن.

نام های قنات های میلان و اطرافش

قنات‌های محلهٔ میلان عبارت بودند از: پره کاب، محمدآباد، شیشه‌گران، عالیان، میرزه (میرزا) بیان، لولو، صراف‌لار، لیجان، عظیم‌آباد، و امین‌آباد.

قنات‌های محلهٔ خسرق: جیر، جمال، زینه، میر خسرق، حمیزان، کره نیز، علی گولی، زینه گؤلی، و کمال.

قنات‌های محلهٔ فسقندیس: نو، ثامن، هول من دیز، بوغا، خواجه احمدشاه، نونو، لنگه رزان، و الجو.

این قنات‌ها سال‌های سال مورد استفادهٔ کشاورزان و باغداران بوده‌است. قدمت برخی از آن‌ها به بیش از یک هزار سال می‌رسد. اساساً شهرستان اسکو به عنوان یکی از شهرهای مهم آذربایجان شرقی، به لحاظ تعداد قنواتش به شهر قنات‌ها معروف بوده‌است. در قدیم، پیش از اینکه آب آشامیدنی مردم لوله‌کشی شده‌باشد، این قنات‌ها به صورت آب‌انبار از زیرزمین خانه‌ها جاری می‌شدند و آب مورد نیاز اهالی را تأمین می‌کردند، که هنوز هم بعضی از آن‌ها همچنان فعال هستند.

وضعیت آب شیرین روستای میلان از گذشته تا به امروز

ساکنان این منطقه در گذشته در سخت‌ترین و دشوارترین شرایط زمانی و با استفاده از ابتدایی‌ترین وسایل، با حفر کانال‌های زیرزمینی آب شیرین را از طریق قنات از مسافت‌های خیلی دور جهت مصارف خانگی، کشاورزی و دامی به محل زندگی خود انتقال می‌دادند. عمق آب این قنات‌ها در برخی نقاط بین ۱۰ تا ۱۵ متر و در بعضی جاها بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر است، و طبق شواهد و آثار به جا مانده، مسافت آن‌ها از مبدأ تا مقصدشان بین ۱۰ تا ۲۰ کیلومتر بوده‌است. تعداد قنات‌های شهرستان اسک بیش از ۲۰۰ رشته هستند، که ۱۷۵ رشتهٔ آن‌ها دایرند و بقیه متروکه می‌باشند. امروزه عمدهٔ مصرف آب قنات‌های دایر در باغ‌ها و کار زراعت است و در پایاب آن نیز بهره‌برداران به پرورش ماهی مشغول هستند. اراضی آبی کشاورزی و باغی اسکو حدود ۱۳ هزار هکتار است که از این میزان، سه هزار هکتار به وسیلهٔ آب قنات آبیاری می‌شود. خشکسالی‌ها و کم‌آبی‌های سال‌های اخیر روی قنات‌های استان هم تأثیر گذاشته و باعث متروکه شدن آن‌ها شده‌است. با توجه به اینکه یکی از منابع مهم تأمین آب قنات‌ها، سفره‌های آب زیرزمینی می‌باشند، با افت سطح سفره‌های زیرزمینی، طبیعی است که قنات‌ها به تدریج خشک بشوند و از بین بروند. محاسن استفاده از آب قنات‌ها نسبت به سایر منابع آبی، در پایین بودن هزینه بهره‌برداری از آن‌ها است.

 

تاریخچه اسکو و میلان

شهرستان اسکو در طول تاریخ همواره منطقه و گذرگاهی پررفت‌وآمد و پرحادثه بوده‌است. نخستین و قدیمی‌ترین مأخذی که نام اسکو در آن به چشم می‌خورد، کتیبهٔ شمسی آداد (یا شامسی آداد)، پادشاه آشور است که در فاصلهٔ سال‌های ۸۲۴ تا ۸۱۱ پیش از میلاد به جنوب دریاچهٔ ارومیه و منطقهٔ آذربایجان لشکر کشیده، و از ناحیهٔ اسکو با عنوان قلعهٔ سه کوه آویزان (اوشکایا) نام برده‌است. لشکرکشی‌های آشوریان همواره با تخریب بسیار و انهدام گسترده همراه بوده‌است. سند و مدرک تاریخی دیگر به جا مانده، دو کتیبه از آرگیشتی اول، یکی از پادشاهان اورارتو است. او در فاصلهٔ سال‌های۷۷۹ و ۷۷۳ پیش از میلاد به جنوب دریاچهٔ ارومیه یورش برده، و درسنگ‌نوشته‌ای که از خود به جا گذاشته، از دستگیری فرمانفرمای سرزمین اوشکایا و درهٔ اوشکایا سخن به میان می‌آورد. در لشکرکشی‌ها، مردمان نواحی مورد تعرض قرار گرفته با اطلاع از سرازیر شدن مهاجمان، آبادی‌ها و سکونتگاه‌های خود را ترک می‌کردند و به ارتفاعات صعب‌العبور کوهستان پناه می‌بردند. در صورتی که حضور مهاجمان و متعرضین به طول می‌کشید، به احتمال زیاد بومیان ناگزیر می‌شدند برای مصون ماندن از گزند دشمن، سکونتگاه‌هایی فصلی یا دائمی برای اقامت خود و خانواده و احشام و دام‌هایشان ترتیب دهند سومین منبع باستانی که در آن نامی از اسکو دیده می‌شود، کتیبهٔ سارگون دوم، یکی دیگر از پادشاهان آشوری است که در لشکرکشی سال ۷۱۴ پیش از میلاد، در جنگی که در کوهستان اوآئوش (سهند امروزی) با بومیان و مردم محلی انجام داده، از فتح قلعهٔ اوشکایا سخن به میان می‌آورد و می‌گوید که ۱۱۵ دهکدهٔ اطراف را طعمهٔ حریق کرده و ویران و نابود ساخته‌است.

ترکیب اوشکایا (چنانچه با زبان ترکی امروزی سنجیده و قیاس شود)، از دو بخش اوش (=اوچ؛ به معنی سه، عدد سه) و کایا (=قایا؛ یعنی صخره، تخته‌سنگ بزرگ) تشکیل یافته، و با توجه به مفهوم آن، به این ترتیب به احتمال زیاد قلعه‌ای بوده بر فراز کوهی متشکل از سه صخرهٔ بزرگ در این ناحیه. به نظر تاریخ‌دانان، قلعهٔ مزبور احتمالاً در شمال شرقی اسکو قرار داشته‌است.

اسکو را ویدهر نیز گفته‌اند (به معنای منطقه‌ای که آب از وسط آن جاری می‌شود و اطرافش سرسبز و خرم است)، اما طبق اسناد و مدارکی که در کتاب منتخب الخصال میر محمدعلی عمادالاسلام اسکویی معرفی می‌شود، ویدهر نه به منطقهٔ اسکو؛ بلکه به خسروشهر و دهات تابعهٔ آن اطلاق می‌شده‌است.

فرهنگ روستای اسکو و میلان

شهر اسکو و به تبع آن، روستای میلان از دیرباز به داشتن فرهنگ بالا و تعداد زیاد افراد تحصیل‌کرده و تربیت فرهنگیان و دبیران ممتاز و سرآمد در آذربایجان و برخورداری از غنای فرهنگی در منطقهٔ شمال غرب کشور معروف بوده‌است. تحصیل دانش و معرفت از دیرباز مورد علاقهٔ مردم فرهنگ‌دوست و هنرپرور منطقهٔ اسکو بوده و از دغدغه‌ها و علایق اصلی آنان محسوب می‌گشته، و به همین جهت اسکو و مناطق اطراف آن نسبت به مناطق دیگر در سطح استان همواره درصد بالاتری از جمعیت باسواد و تحصیلکرده و فرهنگی را واجد بوده‌اند. پیشینهٔ دانش‌اندوزی و تحصیل علم به سبک جدید در اسکو و مناطق تابعهٔ آن، به دوران مشروطیت بازمی‌گردد .

تأسیس اولین نشریه و روزنامه

شادروان غلامحسین حقانی اسکویی در سال ۱۳۳۹ قمری دست به کار تهیهٔ یک هفته‌نامهٔ دست‌نویس یک برگ به نام رشحات به زبان ترکی شد، که دربردارندهٔ مطالب فرهنگی، ادبی و اخلاقی بود. این هفته‌نامه به تعداد ۳۰ الی ۴۰ نسخه تهیه می‌شد و به رایگان در اختیار مردم قرار می‌گرفت. نشریهٔ مزبور را بایستی نخستین نشریه منتشر شده در منطقهٔ اسکو دانست. همزمان با این فعالیت فرهنگی، انجمنهای ادبی ۵ نفره‌ای نیز متشکل از فرهنگ‌دوستان در مدارس اسکو به فعالیت می‌پرداختند.

میلان و تأسیس دبستان هاتف

در محلهٔ میلان (روستای میلان) اسکو که ـ به مصر کوچک (بالا مصؽر) مشهور بوده ـ از سال ۱۲۷۰ هجری قمری، مکتب‌داران مشهور به ترتیب: ۱- سید اسماعیل ۲- ملا حسن ۳- شیخ علی ۴-میر آقا (پسر سید علی پدر میر موسی علوی، که آموزگار بوده‌است) ۵- میر احمد پسر سید علی ۶- ملا نصیر ۷- عبدالرزاق حمیدی میلانی برای پسران محله، و مکتب‌داران زن به ترتیب: ۱- ملا سارا ۲- کلثوم ۳- سیده فاطمه ۴- ربابه ۵- خدیجه خانم برای دختران تدریس می‌کردند. پیشگامان تأسیس دبستان در محله (روستای امروزی) میلان به ترتیب عبارت بودند از: حاج سید محمد مصلحی میلانی، حاج علی محمد میلانی، حاج علی‌اکبر احمدزاده، و حاج علی‌اکبر باقرزاده؛ که دبستان دولتی هاتف را در سال‌های ۱۳۰۳ و ۱۳۰۴ شمسی دایر کردند و دو نفر آموزگار جهت تدریس برای دانش‌آموزان همراه با حقوق از تبریز فرستادند. در آن زمان شادروان حاج علی‌اکبر باقرزاده میلانی که در مشهد اقامت داشت، ماهانه ۱۰۰ ریال برای تحصیل ۵ تن از شاگردان فقیر و بی‌بضاعت مدرسه به‌طور مرتب می‌فرستاد. در جشن گشایش دبستان، میر موسی علوی میلانی که پیش از آن مدت‌ها در میلان مکتب داشت، شاگردان خود را به دبستان هاتف منتقل کرد و خود به مدیریت دبستان منصوب شد، ولی پس از مدتی جهت مدیریت دبستان خیاو به مشکین شهر انتقال پیدا کرد، و به همین جهت در سال ۱۳۱۹ شمسی مدیریت و آموزگاری مدرسه به عهدهٔ حسینعلی حقانی گذاشته شد.

 

در سال ۱۳۲۹ شمسی، حاج محمد حق‌مدد میلانی یک باب خانه و باغچه برای ساختمان دبستان به ادارهٔ فرهنگ اهدا کرد و با این کارش نام نیکی از خود به یادگار گذاشت. اما از آنجا که فضای خانهٔ اهدایی او برای تشکیل دبستان شش کلاسه کافی نبود و نیاز به فضای بیشتری وجود داشت، لذا حسین واعظ، نمایندهٔ فرهنگ در اسکو، و حسینعلی حقانی، مدیر دبستان، و محمدعلی شمشیری و محمدحسین ملکی و محمدحسن جعفری میلانی، مردم را تشویق و ترغیب کردند، تا اینکه وجوهی جمع‌آوری شد و خانه و باغچهٔ مجاور منزل اهدایی حق‌مدد میلانی نیز خریداری گردید و بعد از آن مطابق با نقشهٔ ادارهٔ فرهنگ آذربایجان، عملیات ساختمانی مورد نظر آغاز شد .

تشکیل انجمن‌های ادبی

استادان و آموزگاران اسکو و مناطق مجاور آن، در نخستین سال‌ها و دهه‌های ایجاد و تأسیس دبستان‌ها در این ناحیه، بعد از اتمام کلاس‌ها و برنامه‌های درسی‌شان به‌طور مستمر گرد هم می‌آمدند و سروده‌هایشان را ارائه می‌کردند. در این خصوص، افرادی مانند میر الیاس ناطقی، طباطبائی عدنان، پژوهی و غلامحسین حقانی از سایرین پیشتازتر و ممتازتر بودند. بدین طریق تعدادی انجمن ادبی پنج‌نفره در دبستان‌ها تشکیل شد. از جمله امور و فعالیت‌هایی که در این انجمن‌ها به آن پرداخته می‌شد، شعرسرایی، مقالهنویسی، خطاطی و نقاشی بود.

زبان روستای میلان چیست ؟

زبان شفاهی رایج میلانی‌ها مانند سایر مناطق آذربایجان ایران و منطقهٔ اسکو، زبان ترکی آذری است، اما آن‌ها هم مانند سایر هم‌زبانان خود در نوشتار متون، اغلب مواقع از زبان فارسی و رسم‌الخط مرسوم این زبان بهره می‌برند.

دین و مذهب مردمان روستا میلان

اهالی روستا، مانند سایر مناطق آذربایجان شرقی و نواحی اطراف اسکو، مسلمان و شیعه اثنی‌عشری هستند.

درباره شهرستان اسکو

شهرستان اسکو یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی ایران است.مرکز این شهرستان، شهر اسکو می‌باشد. نام قدیم این شهرستان «اوشکایا» بود.ساکنان شهرستان اسکو آذربایجانی بوده و به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند.اسکو یکی از قطب‌های مهم صنایع دستی و گردشگری در استان آذربایجان شرقی است. شهر اسکو به شهر ملی چاپ باتیک در ایران شناخته می‌شود.

صنعت و هنر در اسکو

اسکو مرکز اصلی تجمع کارگاه‌های چاپ باتیک یا چاپ کَلاقه‌ای در استان آذربایجان شرقی و قطب اصلی این هنر-صنعت در کشور محسوب می‌شود. اسکو از مراکز مهم تولید پارچه‌های حریر ابریشمی به‌خصوص پارچه‌های زیبا و خوش‌سلیقهٔ کلاقه‌ای است که به صورت طبیعی و مصنوعی توسط هنرمندان اسکویی تولید می‌شوند، و علاوه بر مصرف در داخل، به کشورهای مشترک‌المنافع نیز صادر می‌گردند. تولید این نوع پارچه به دورهٔ انقلاب مشروطیت برمی‌گردد. برخی از اهالی شهر اسکو که در آن زمان جهت امرار معاش به کشورهای اقماری شوروی سابق رفته بودند، هنگام بازگشت به میهن، صنعت بافت و تولید پارچه‌های کلاقه‌ای را از شهر گنجه جمهوری آذربایجان با خود به اسکو منتقل کردند و رفته‌رفته رونق و آوازهٔ این نوع پارچه‌های ساخت اسکو در منطقه فراگیر شد.در حال حاضر تولیدات باتیک به کشور های آلمان، آمریکا، آذربایجان، ترکیه و ترکمنستان صادر می شود .