آرماتوربندی چیست؟
آرماتور بندی فرایندی است کھ در آن میلگردھا و سایر محصولات فولادی با ترتیب خاص کنار ھم چیده میشوند و بھ کمک جوشکاری سرد یا بست فلزی بھ ھم وصل میشوند. آرماتوربندی یکی از اصلیترین شیوه ھا برای ایجاد ساختمان ھای مدرن است کھ باعث میشود ساختمان از لحاظ مھندسی مقبولیت داشتھ باشد. در واقع ترکیب آرماتور و بتن خالی باعث ایجاد یک نوع سنگ مصنوعی میشود کھ از لحاظ مختلف مناسب است. بتن مادهای خمیری است و بھ ھر شکلی درمی آید، اما آرماتور به بتن کمک میکند کھ بھ شکل دلخواه مھندسین سفت شود و استحکام لازم را بگیرد.
آرماتوربندی ممکن است بھ صورت قرار گرفتن چندین میلگرد ساده و راست بر روی یکدیگر باشد کھ در سقف انجام میشود، یا ممکن است بھ صورت میله ھای خمیده و در ھم تنیده باشد کھ در ستونھا و فونداسیون استفاده میشود. آنچھ کھ مسلم است این است کھ آرماتوربندی باید مطابق با اصول مھندسی صورت گیرد و از اندازهھای مناسب میلگرد استفاده شود. آرماتوربندی سازهھای بتنی بزرگ مانند مجتمعھای چند طبقھ بھ کمک میلگردھای بزرگتر مانند ١٣ ،١۶ و ٢٠ انجام میگیرد و برای سازهھای کوچکتر از میلگردھای با قطر کمتر استفاده میشود.
اصول آرماتور بندی
- از آماتورھای زنگ زده یا آغشتھ بھ روغن نباید استفاده شود و در صورت وجود آلودگی باید ابتدا بھ پاکسازی آنھا قبل از اجرا اقدام نمود.
- خاموت ھا کھ آرماتورھای عرضی ھستند وظیفھ نگھداری آماتورھای طولی را دارند و جلوگیری از کمانش
- آرماتورھای طولی در ھنگام فشار بسیار زیاد پس دقت شود کھ رعایت ضوابط خاموت گزاری کم اھمیت تر از آرماتور اصلی نیست.
- فاصلھ خاموتھا از یکدیگر باید حدود ٢٠ سانتیمتر باشد یا ھمان یک وجب با دست کھ بھ راحتی میتوان اندازه گرفت.
- خاموتھا باید بھ وسیلھی سیم آماتور بندی بھ آماتورھای طولی بستھ شود. در واقع بھ وسیلھ سیم آماتور بندی بھ تمام آرماتورھای طولی مھار شوند.
- تمام آرماتورھا باید توسط قیچی مخصوص بریده شوند و نباید آرماتورھا را توسط دستگاه ھوا برش برید زیرا باعث میشود چند سانتی متر بریده شده با حرارت غیر قابل استفاده باشد.
- از خم کردن آماتور در دمای پایینتر از پنج درجھ سانتیگراد خودداری شود. برای خم کردن دوباره و شکل دادن مجدد، باید تمام آرماتورھا بھ صورت سرد و با دستگاه مکانیکی خم شوند.
- فاصلھ بین آرماتورھا تا سطح قالب بندی باید حداقل 2/5 سانتیمتر باشد تا پوشش بتنی روی آرماتورھا دارای ضخامت مناسبی باشد. این کار علاوه بر ایجاد پیوستگی بین بتن و آرماتور از زنگ زدگی و خوردگی آرماتورھا را محافظت میکند
مزایای آرماتوربندی در اجرای سازه بتنی
- بتن دارای آرماتور از قدرت فشردهسازی و تراکم سازی بیشتری نسبت بھ سایر مصالح ساختمانی برخوردار است.
- با توجھ بھ نوع آرماتوربندی صورت گرفتھ، بتنآرمھ ممکن است افزایش قابلتوجھی در استحکام کششی تجربھ کند.
- در حضور آرماتور، مقاومت سازه بتنی در برابر آب و آتش قابل توجھ خواھد بود.
- سیستم ساختمان دارای آرماتور نسبت بھ سیستم سایر ساختمانھا پایدارتر خواھد بود
- با کمک آرماتوربندی میتوان بتن را بھ شکلھای مختلف و متنوع شکلدھی کرد.
- ھزینھ نگھداری بتن دارای آرماتور بسیار کم است.
- آرماتوربندی مانع از انحراف ساختمان از حالت اولیھ میشود.
- در سازهھایی مانند فونداسیون، ستونھا و سدھا استفاده از آرماتور بھترین انتخاب ممکن است.
- در مقایسھ با سازهھای فلزی، سازهھای بتنی نیاز کمتری بھ مھارت دارند.
- آرماتور باعث میشود کھ این نوع بتن بھطور وسیع در سازهھای پیش ساختھ بھ کار گرفتھ شود.
معایب آرماتوربندی در سازه بتنی
- استحکام کششی بتنآرمھ حدود یک دھم استحکام فشاری آن است.
- استحکام نھایی سازه فقط بھ بتنآرمھ بستگی ندارد و مواد سازنده، تولید بتن و خرد کردن دانھ شن در آن اھمیت دارد.
- ھزینھ ھای شکل دھی بتن دارای آرماتور نسبتا ً بالاست.
- انقباض در بتن باعث ترک و کاھش قدرت بتن آرمه میشود
خم کردن آرماتور :
آرماتورھای تا قطر ١٢ میلیمتر را میتوان با دست خم کرد ولی آرماتورھای بزرگتر از ١٢ میلیمتر بھتر است با دستگاه مکانیکی مجھز بھ فلکھ خم شود. قطر فلکھ خم متناسب با قطر آرماتور بوده و باید بوسیلھ مھندس محاسب و مھندس کار گاه تعیین شود کلیھ آرماتورھای ساده باید به قلاب ختم شود ولی آرماتورھای آجدار را میتوان بھ صورت گونیا خم نمود. سرعت خم کردن باید متناسب با درجھ حرارت محیط باشد و باید با نظر مھندس کار گاه بطور تجربی تعیین شود. باید از خم کردن آرماتورھا در درجھ حرارت کمتر از ۵ درجھ سانتیگراد خودداری نمود حتی المقدور باید از باز کردن خم ھای آرماتورھای شکل داده شده و مصرف آن در محل دیگر خودداری کرد حتی در مواقع ضروری باید بازکردن خم ھا با نظر مھندس ناظر صورت بگیرد.
در مواردي كھ خم كردن میلگردھا بھ وسیله دست انجام ميگیرد، میزکار مناسبي براي خم كردن باید انتخاب نمود تا در ھنگام خم كردن میلگرد را بھ شكل مطلوب نگاه دارد، تا میلگرد خم شده مسطح و صاف باشد . کاملا مشخص است كھ در خم كاري میلگردھا با دست نميتوان بھ خوبي محدودیت قطر خم و سرعت خمكاري را رعایت نمود.
ھمچنین قطر خم درقسمتھاي مختلف یكسان نخواھد بود، بویژه وقتی کھ در ھواي سرد خم كاري انجام ميشود و یا از میلگردھاي پر مقاومت و ترد یا قطر زیاد استفاده شود لازم است از دستگاهھاي خم كن مكانیكي برای رفع این اشکال استفاده کرد.
مونتاژ و بستن میلگردھا به یکدیگر طبق نقشه سازه :
بعد از آماده سازی و برش و خم کاری میلگردھای فونداسیون حال نوبت سر ھم کردن آنھا در داخل پی است ، در ابتدا با توجھ بھ نقشھ سازه ، اولین نوع میلگرد از زیر فونداسیون تا روی سطح پی بھ ترتیب روی ھم قرار گرفتھ و با رعایت فاصلھ بھ یکدیگر بھ وسیلھ سیم آرماتوربندی و انبر آرماتوربندی بستھ خواھند شد.
بعد از مونتاژ میلگرد اصلی و خاموت ھا ، نوبت بھ میلگردھای تقویتی میرسھ ، کھ طبق نقشھ باید در محل ھای مقرر شده جاگذاری شوند و ھمچنین ریشھ ھای ستون ھا ھم باید اجرا گردد ، نکتھ بسیار مھم در جا گذاری ریشھ ھای ستون ، اجرای شدن خاموت ھای آن داخل فونداسیون ھست کھ نکتھ بسیار مھمی بشمار میرود ، خاموت ھای ریشھ ستون در داخل فونداسیون حتما باید اجرا شود ، و یکی از گزین ھایی کھ قبل از بتن ریزی توسط ناظر ساختمان چک میشود ھم ھمین خاموت زیر ریشھ ستون ھا میباشد.
در تکنولوژی جدید امروزی انبرھای دستی کم کم جای خود را بھ انبرھای اتوماتیک داده اند بھ صورتی کھ با قرار دادن این انبر اتوماتیک در لبھ میلگردھایی کھ میخواھند با سیم بھ یکدیگر اتصال پیداکنند عمل گره را با بالاترین کیفیت و بھ راحتی وسرعت بالا انجام میدھد.
نکات مھم درباره آماتور بندی
- از آماتورھای زنگ زده یا آغشتھ بھ روغن نباید استفاده شود و در صورت وجود آلودگی باید ابتدا بھ پاکسازی آنھا قبل از اجرا اقدام نمود.
- خاموتھا کھ آرماتورھای عرضی ھستند وظیفھ نگھداری آماتورھای طولی را دارند و جلوگیری از کمانش آرماتورھای طولی در ھنگام فشار بسیار زیاد پس دقت شود کھ رعایت ضوابط خاموت گزاری کم اھمیت تر از آرماتور اصلی نیست.
- فاصلھ خاموتھا از یکدیگر باید حدود ٢٠ سانتیمتر باشد یا ھمان یک وجب با دست کھ بھ راحتی میتوان اندازه گرفت. خاموتھا باید بھ وسیلھی سیم آماتور بندی بھ آماتورھای طولی بستھ شود. در واقع بھ وسیلھ سیم آماتور بندی بھ تمام آرماتورھای طولی مھار شوند. تمام آرماتورھا باید توسط قیچی مخصوص بریده شوند و نباید آرماتورھا را توسط دستگاه ھوا برش برید زیرا باعث میشود چند سانتی متر بریده شده با حرارت غیر قابل استفاده باشد.
- از خم کردن آماتور در دمای پایینتر از پنج درجھ سانتیگراد خودداری شود. برای خم کردن دوباره و شکل دادن مجدد، باید تمام آرماتورھا بھ صورت سرد و با دستگاه مکانیکی خم شوند.
- فاصله بین آرماتورھا تا سطح قالب بندی باید حداقل 2/5 سانتیمتر باشد تا پوشش بتنی روی آرماتورھا دارای ضخامت مناسبی باشد. این کار علاوه بر ایجاد پیوستگی بین بتن و آرماتور از زنگ زدگی و خوردگی آرماتورھا را محافظت میکند.
حداقل پوشش محافظ بتنی روی آرماتور
پوشش بتنی آرماتورھا عبارت است از حداقل فاصلھ رویه آرماتور اعم از طولی و عرضی تا نزدیک ترین سطح بتن. نظر به اھمیت این پوشش در حفظ و نگھداری آرماتورھا و نھایتا ً عمر مفید سازه بتنی، پیمانکار باید نھایت دقت را در نصب آرماتور و نیز ریختن و متراکم نمودن بتن بھ عمل آورد تا باعث جابجایی و تغییر محل آرماتورھا نشود. در صورت عدم وجود حداقل پوشش بتنی در نقشھھای اجرایی و دستوالعملھا، رعایت مندرجات این قسمت الزامی است.
انواع آرماتور مطابق استاندارد DIN488
مطابق با این استاندارد کھ مربوط بھ کشور آلمان می باشد، آرماتورھای مورد استفاده در ساخت و ساز سازه ھا بھ سھ دستھ تقسیم می شوند:
- میلگرد : این گروه فولادھایی ھستند کھ از محصولات صاف تھیه شده و بھ صورت منفرد برای مسلح کردن بتن مورد استفاده قرار می گیرند.
- شبکه : یک گروه از آرماتور کھ شبکھ نام دارند در کارگاه مونتاژ شده و برای اینکھ مقاومت آنھا بالا برود، بھ ھم متصل میشوند.
- سیم : ظاھر این دسته صاف و قرقره ای است. مسلح سازی آرماتور سیم در کارگاهھا انجام میشود.
طبقه بندی آرماتورھا براساس استاندارد ASTM
با توجه به استاندارد نوع ASTM ، میلگردھای بتن را می توان در سه دسته جای داد:
١ .نوع A615 یا آرماتورھایی کھ سطح مربعی صاف دارند.
٢ .مدل بعدی آرماتورھای ریلی را شامل شده و با نام A616 شناختھ میشود.
٣ .مدل سوم با توجھ بھ این استاندارد، A617نامیده شده و آرماتورھای استوانھای را شامل میشود.
10 نکته مھم در آرماتوربندی ساختمان
.1 در خرید میلگرد طبق سفارس مھندس طراح سازه اقدام کنید؛
.2 بھ عنوان مھندس سازه، پیش از شروع کار آرماتوربندی با آرماتوربند راجب مدت زمان انجام کار، ھزینھ و دیگر مسائل مرتبط صحبت کنید؛
.3 حتما بھ تمیز و سالم بودن میلگردھا توجھ کنید؛
.4 تبحر کافی در خواندن نقشھ ھای سازه بتنی را داشتھ باشید؛
.5 میلگردھای فولادی باید قبل از بتنریزی بھ یکدیگر وصل شوند؛
.6 حتما از خاموت یا تنگ استفاده کنید؛
.7 در آرماتوربندی ستونھا، نصب سنجاقیھا، فاصله خاموتھا در نقاط بحرانی و غیربحرانی، خم خاموتھا و محل نصب وصله را جدی بگیرید؛
.8 در آرماتوربندی تیرھا بھ نواحی بحرانی و غیربحرانی و فاصلھ خاموتھا از ھم توجھ کنید؛
.9 استفاده از آرماتور خرک برای نگه داشتن آرماتورھای بالایی فونداسیون؛
.10 نکات و ضوابط ایمنی در آرماتوربندی ساختمان را رعایت کنید؛
نکات جایگذاری آرماتور
الف- کلیات : آرماتور باید بھ دقت در محل ھای تعیین شده در نقشھ ھا جایگذاری شده و بھ طریقی درجا تثبیت گردد کھ در ھنگام بتن ریزی تغییر مکان ندھد. آرماتور نصب شده باید عاری از ھرگونھ آلودگی، زنگ زدگی، پوستھ، رنگ، روغن و یا ھرگونھ ماده خارجی دیگر باشد.
ب- آرماتوربندی: آرماتور باید در کلیھ تقاطع ھا بھ یکدیگر بستھ شوند بھ جز در مواردی کھ فاصلھ آرماتور ھا از ٣٠ سانتی متر کمتر است کھ در این موارد می توان بھ صورت یک در میان آن ھا را بست.
ج- تکیھ گاه و فاصلھ نگھدار: برای ثابت نگھ داشتن فاصلھ بین آرماتور با قالب و یا سطوح زیرین باید بستھ بھ موقعیت کاری از بست، بلوک، آویز و یا وسایل مناسب دیگری استفاده شود. بلوک مورد استفاده برای منظورھای بالا و یا جدا نگھ داشتن آرماتورھا از یکدیگر باید از نوع سیمانی بوده و دارای شکل و ابعاد و استحکام لازم باشد. تکیھ گاه ھای فلزی که با سطح خارجی بتن مماس می باشند باید از نوع ضد زنگ باشند.
د- فاصلھ بین آرماتورھا: بھ استثنا داخل ستون ھا فاصلھ خالی بین میلگردھا در بتن حداقل نباید از ھیچ یک از مقادیر زیر کمتر باشد.
ه- پوشش روی آرماتور: بھ طور کلی و بھ جز در موارد استثنایی کھ دستور دیگری داده شده باشد پوشش بتنی روی آرماتور کھ عبارت از فاصلھ بین سطح بتن تا سطح خارجی نزدیک ترین آرماتور است با در نظر گرفتن موارد استثنایی زیر نباید کمتر از قطر آرماتور باشد لیکن در مواردی کھ قطر آرماتور از ۵ سانتی متر کوچک تر است این حداقل فاصلھ ۵ سانتی متر خواھد بود.
