آشنایی با جنگل های ایران
جنگل های ایران بخشی از منابع طبیعی ایران هستند. بیشتر جنگل های کشور در نواحی شمالی و در سواحل جنوبی دریای خزر واقع شده است. این جنگل ها دارای آب و هوای معتدل مرطوب بوده و از شرق استان اردبیل تا استان خراسان شمالی امتداد دارند. سه استان گیلان، مازندران و گلستان را نیز در برگرفته و فراگرفته اند. رشته کوه البرز که بلندترین رشته کوه خاورمیانه است مانند دیواری در برابر رطوبت دریای خزر ایستاده و از ورود رطوبت به مناطق مرکزی ایران جلوگیری می کند. از این رو این ابرها در نواحی شمالی کشور مجبور به بارندگی می شوند و نواحی مرکزی را خشک و بایر می کنند.
جنگل های شمال ایران، منطقه گیلان
3 میلیون و 400 هزار هکتار جنگل در دامنه شمالی رشته کوه های البرز و استان های ساحلی دریای خزر وجود دارد. سایر نقاط کشور دارای جنگل های بالغ بر سه میلیون هکتار است. از این جنگل ها تنها 1.3 میلیون هکتار قابل بهره برداری صنعتی است، بقیه جنگل ها به دلیل عدم نگهداری مناسب یا آسیب های طبیعی مورد بهره برداری قرار نمی گیرند. بر اساس نوشته ها، ایران از دوران باستان تا اوایل قرن هجدهم دارای جنگل های فراوان و متنوع بوده است. در دوره هخامنشیان وسعت جنگل های ایران با مرزهای کنونی به بیش از 16 میلیون هکتار می رسید. جنگل زدایی در ایران پس از حمله مغول آغاز شد و در سه قرن اخیر به بالاترین حد خود رسید. در زمان قاجاریه با قطع درختان جنگلی حدود 130000 تن زغال تولید و به خارج از کشور صادر شد.
ملی شدن جنگل ها و مزارع
برنامه دولت شامل ملی شدن جنگل ها، مزارع، آب ها و منابع طبیعی است .
کوه های جنگلی منطقه فیلبند در استان مازندران
در 5 دی ماه 1342 جنگل ها طبق چارچوب انقلاب سفید ملی اعلام شد. طبق اصل دوم انقلاب سفید، حدود 120 میلیون هکتار از جنگل ها و مزارع که به معادن طلای سبز نیز معروف بودند، برای بهره برداری ملی در اختیار دولت قرار گرفت.
درختان و فرسایش خاک
درختان جنگلی منطقه لاویج در شمال ایران
درختان، درختچه ها و به طور کلی پوشش گیاهی نقش موثری در حفظ پایداری خاک و افزایش نفوذپذیری آنها دارند. خاک سطحی قابل استفاده برای انسان چند سانتی متر بیشتر نیست، بنابراین حفظ آن حیاتی است. در مناطق بایر، فرسایش بادی عامل اصلی تخریب خاک است و در مناطق بادخیز، درختان عامل موثری در تثبیت خاک هستند.
آب و هوا در جنگل ها
برخی از جنگل ها (به عنوان مثال، جنگل های همیشه سبز) کمتر تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار می گیرند. اما دیگران (به عنوان مثال، جنگل های برگریز معتدل) به شدت تحت تأثیر قرار می گیرند و هر پاییز تمام برگ های خود را از دست می دهند.رشد درختان در جنگل ها به عوامل متعددی از جمله نور خورشید، نوع خاک و آب، دما و پتانسیل ژنتیکی درختان بستگی دارد. بیشتر این عوامل به طور مستقیم یا غیرمستقیم با آب و هوا مرتبط هستند .
تابستان و جنگل های ایران
در تابستان، دمای داخل جنگل معمولا بین 6-8 درجه فارنهایت (3-4 درجه سانتیگراد) کمتر از دمای خارج از جنگل است، اما در زمستان دمای جنگل بسیار نزدیک به دمای بیرون و گاهی اوقات کمی است. درجه گرمتر دمای خاک در فضای باز در یک روز تابستان ممکن است به 90 درجه فارنهایت (32 درجه سانتیگراد) برسد، در حالی که دمای خاک در خطوط جنگلی نزدیک به 20 درجه فارنهایت (11 درجه سانتیگراد) می رسد.
در طول زمستان در جنگل های سوزنی برگ به دلیل عایق هایی مانند آفتاب گیر و خاک در کف جنگل، خاک جنگل یخ می زند و در بهار خاک گرم می شود.
مناطق جنگلی ایران
جنگل های ایران را می توان به پنج منطقه پوشش گیاهی تقسیم کرد:
- 1. منطقه هیرکانی (خزر) که کمربند سبز شمال کشور را تشکیل می دهد.
- 2. منطقه ایران و توران که عمدتاً در مرکز ایران پراکنده اند.
- 3. منطقه زاگرس که عمدتاً شامل جنگل های بلوط در غرب کشور است.
- 4. منطقه خلیج فارس که در کمربند ساحلی جنوبی پراکنده است.
- 5. منطقه ارسبارانی که دارای گونه های کمیاب و منحصر به فرد است.
جنگل‌های ایران در پنج منطقه طبقه‌بندی می‌شوند و این کشور در بین 56 کشور دارای جنگل در جهان رتبه 45 را دارد.
منطقه دریای خزر
جنگل‌های شمال کشور که به جنگل‌های منطقه رویشی هیرکانی یا خزری، جنگل‌های مرطوب و جنگل‌های صنعتی شمال شهرت دارند، مانند نوار سبز جنوب دریای خزر و نیمرخ شمالی. رشته کوه البرز از آستارا تا گلیداغی به طول تقریبی 800 کیلومتر، 20 تا 70 کیلومتر و ارتفاع 2800 متر از سطح دریا. تاکنون 80 گونه درختی (عمدتاً پهن برگ)، چهار گونه از سوزنی برگ های بومی و 50 گونه درختچه ای در این جنگل ها شناسایی شده است که بیشتر آن ها گونه های مخلوط راش، ممرز، بلوط، افرا و توسکا هستند.
این جنگل ها بقایای دوره سوم زمین شناسی هستند. اما دلیل کمبود درختان سوزنی برگ در جنگل های هیرکانی، عدم پیشرفت و گسترش یخچال های طبیعی در اواخر دوره سوم سوم و اوایل دوره چهارم زمین شناسی در این مناطق است.
این منطقه در شمال کمربند سبز کشور در گیلان، مازندران و گلستان است. منطقه هیرکانی دارای آب و هوای مرطوب و متاثر از دریای خزر است.
برای آشنایی با بزرگترین جنگل های دنیا اینجا کلیک کنید
معرفی جنگل چیست؟
جنگل ها منابع مهم جهانی هستند که طیف وسیعی از مزایای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی را فراهم می کنند. آنها انواع محصولات با ارزش مانند الوار، چوب سوخت، الیاف و سایر محصولات چوبی و غیر چوبی جنگلی را فراهم می کنند و به معیشت جوامع روستایی کمک می کنند.
جنگل کجای ایران است؟
جنگل های ایران بخشی از منابع طبیعی ایران هستند. بیشتر جنگل های کشور در نواحی شمالی و در سواحل جنوبی دریای خزر واقع شده است. این جنگل ها دارای آب و هوای معتدل مرطوب بوده و از شرق استان اردبیل تا استان خراسان شمالی امتداد دارند.
جنگل های بزرگ ایران
در کنار دریای خزر در شمال ایران، جنگل‌های پردرخت و درخشانی از شمال شرق تا شمال غرب وجود دارد، درست مانند بخش بزرگی از بهشت روی زمین که آدم را دیوانه کاوش، پیاده‌گردی و کمپینگ می‌کند!
منطقه بوم جنگل های مختلط هیرکانی خزر، در زیست بوم جنگل های پهن برگ و مختلط معتدل جهان، منطقه ای از جنگل های سرسبز دشت و کوهستانی است که در حدود 55000 کیلومتر مربع (21000 مایل مربع) در مجاورت سواحل دریای خزر و بخشی از ایران قرار دارد. آذربایجان. نام این جنگل از منطقه باستانی هیرکانی گرفته شده است.
از 5 جولای 2019، جنگل های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است .
جنگل های هیرکانی
این منطقه بوم گردی که در ایران متمرکز شده است، یک نوار طولانی را شامل می شود. این ساحل در امتداد دریای خزر و دامنه های شمالی رشته کوه های البرز است. بخش‌هایی از پنج استان از شرق به غرب را شامل می‌شود: خراسان شمالی، گلستان (421373 هکتار (1041240 هکتار) که مناطق جنوب و جنوب غربی و شرق دشت گرگان)، مازندران، گیلان و اردبیل است. کل تولید چوب از این جنگل ها 269022 متر مکعب (9500400 فوت مکعب) برآورد شده است.
پارک ملی گلستان و حوضه جنگلی شستکلاته در گلستان مازندران (جایی که جنگل هیرکانی 965000 هکتار (3730 مایل مربع) تخمین زده می شود. از این جنگل ها 487195 هکتار (1881.07 مایل مربع) استفاده تجاری می شود حفاظت شده و مابقی به عنوان اراضی جنگلی یا جنگل های پر مصرف تلقی می شوند.مجموع چوب های جنگلی مورد استفاده در این استان 770551 مترمکعب (27211800 فوت مکعب) برآورد شده است.حوضه های جنگلی کجور، دوهزار و سه زار در مازندران قرار دارند. استان گیلان (این جنگل ها به ترتیب از 1 تا 3 با مساحت 107894 هکتار (416.58 مایل مربع)؛ 182.758 هکتار (705.63 مایل مربع) و 211.972 هکتار (818.43 مایل مربع) درجه بندی شده اند. کاربری تجاری 283 متر مربع است. (6505000 فوت مکعب) و بهره برداری غیرتجاری 126173 مترمکعب (4455800 فوت مکعب) حوضه های جنگلی ماسوله، قلعه رودخان و آستارا در استان گیلان و استان اردبیل است. در ارتفاعات بالاتر به سمت جنوب، منطقه بومی به استپ جنگلی رشته کوه البرز می رسد.
بقیه آن در آذربایجان جنوب شرقی است. در آنجا منطقه بوم با دشت لنکران و کوه های تالش برابری می کند.
آب و هوای منطقه بوم گردی، جایی که پایین تر، نیمه گرمسیری مرطوب، در ارتفاعات متوسط، اقیانوسی و در کوهستان، قاره ای مرطوب است. تابستان فصلی مرطوب اما خشک است. رشته کوه البرز مرتفع ترین رشته کوه خاورمیانه است که با بارش های تسکین یافته و نقطه شبنم قسمت اعظم تبخیر جنوب دریای خزر را به خود اختصاص می دهد. بارندگی سالانه از 900 میلی‌متر (35 اینچ) در شرق تا 1600 میلی‌متر (63 اینچ) در غرب متغیر است که جنگل‌ها را بسیار سرسبزتر از مناطق بیابانی، نیمه بیابانی و استپی (سرزمینی) که با آن هم مرز است، می‌سازد.
جنگل های پهن برگ در استان گیلان، ایران
پوشش گیاهی طبیعی جنگل، جنگل های پهن برگ معتدل است. 7/32 درصد از حجم جنگل های هیرکانی را راش شرقی (Fagus orientalis) تشکیل می دهد. ویژگی اصلی منطقه کمبود درختان سوزنی برگ است. تنها بقایایی از گونه های مخروطی وجود دارد که شامل سرخدار اروپایی (Taxus baccata)، درخت عرعر (Juniperus spp.)، سرو مدیترانه ای (Cupressus sempervirens var. horzontalis) و درخت درخت چینی (Platycladus orientalis) می باشد.
دشت های ساحلی دریای خزر زمانی پوشیده از بلوط برگ شاه بلوط (Quercus castaneifolia)، جعبه اروپایی (Buxus sempervirens)، توسکا سیاه (Alnus glutinosa subsp. barbata)، توسکا قفقازی (Alnus subcordata)، صنوبر خزر (Populus caspica) و Caucas بود. Wingnut (Pterocarya fraxinifolia)، اما این جنگل ها تقریباً به طور کامل به زمین های شهری و کشاورزی تبدیل شده اند. (مصدق، 1379؛ مروی مهاجر، 1386)
دامنه‌های پایین‌تر کوه‌های تالش و البرز زیر ۷۰۰ متر (۲۳۰۰ فوت) دارای جنگل‌های مرطوب متنوعی است که شامل بلوط برگ شاه بلوط، ممرز اروپایی (Carpinus betulus)، چوب آهن ایرانی (Parrotia persica)، Zelkova قفقازی (Zelkova Silkolie Persian) Albizia julibrissin)، و آلو خرما (Diospyros lotus) همراه با درختچه های هالی (Ilex hyrcana)، Ruscus hyrcanus، Danaë racemosa و Atropa pallidiflora، و لیاناس Smilax excelsa و Hedera pastuchovii (مصدق، 20؛ 20; ، 2007). چوب آهن ایرانی بومی کوه‌های تالش و شمال ایران است و توده‌های تقریباً خالص این درخت می‌تواند به‌ویژه چشمگیر باشد، با شاخه‌های پوشیده از گلسنگ که به هم می‌پیچند و فقط برگ‌های مرده در سایه عمیق کف جنگل وجود دارد. علاوه بر این، برگ های زرد چوب آهن در پاییز به رنگ یاسی کم رنگ تبدیل می شوند.
در ارتفاعات میانی بین 700 تا 1500 متر (2297 و 4921 فوت)، راش شرقی گونه درختی غالب در این منطقه ابری در توده های خالص و مخلوط با سایر چوب های سخت نجیب مانند بلوط برگ شاه بلوط، بلوط قفقازی (Quercus macranthera) است. ممرز (Carpinus betulus)، ممرز شرقی (C. orientalis) و شاه بلوط شیرین (Castanea sativa) .
جنگل های h با جنگل های اروپا و با جنگل های راش بالکان پیوند دارند. اما شرایط محلی جنبه و عوامل ادافیک مانند رطوبت و عمق خاک، همگی در تعیین ترکیب پوشش گیاهی اهمیت دارند که منجر به ایجاد جوامع فرعی مختلف راش می شود. (مصدق، 1379؛ مروی مهاجر، 1386)
مناطق کوهستانی بالا و زیر آلپ با بلوط قفقازی، ممرز شرقی، بوته زارها و استپ ها مشخص می شوند. تاندراها و مراتع آلپ در بالاترین ارتفاعات رخ می دهند.
سایر گونه های درختی
بومی شامل ملخ خزری (Gleditsia caspica)، افرای مخملی (Acer velutinum)، افرای کاپادوکیه (Acer cappadocicum)، خاکستر اروپایی (Fraxinus excelsior)، نارون ویچ (Ulmus glabra)، گیلاس وحشی (Prunus avium)، درخت خدمات وحشی هستند. (Sorbus torminalis) و درخت آهک (Tilia platyphyllos).
جانوران
ببر خزری (Panthera tigris tigris) زمانی پیش از انقراض، شکارچی راس بیوم بود. پستانداران بزرگ باقی مانده عبارتند از:
- پلنگ ایرانی (Panthera pardus tulliana)،
- سیاه گوش (Lynx lynx)،
- خرس قهوه ای (Ursus arctos)،
- گراز وحشی (Sus scrofa)،
- گرگ (Canis lupus)،
- شغال طلایی (Canis aureus)،
- گربه جنگلی (Canis aureus) Felis chaus)،
- گورکن قفقازی (Meles canescens)، و
- سمور اوراسیا (Lutra lutra) .
این بوم منطقه اصلی ترین منطقه استراحت سبز برای پرندگانی است که بین شمال روسیه و آفریقا مهاجرت می کنند، بنابراین زیستگاهی کلیدی برای بسیاری از گونه های پرندگان است. پرندگان قابل توجهی که در اینجا دیده می شوند عبارتند از:
- غاز خاکستری (Anser anser)،
- غاز پیشانی سفید (Anser albifrons)،
- خرچنگ کوچک (Tetrax tetrax)،
- گل خرچنگ براق (Plegadis falcinellus)،
- نوک قاشقی اوراسیا (Platalea leucorodia)،
- حواصیل شب (Nycticorax)
- غاز سینه قرمز (Branta ruficollis)،
- شاهین شاهین (Falco peregrinus)،
- پلیکان دالماسی (Pelecanus crispus)،
- مرغ مینای گاو (Bubulcus ibis)،
- حواصیل (Ardeola ralloides)،
- فلامینگوی بزرگ (Phoenicopterus roseus)،
- اردک سرسفید (Oxyura) leucocephala)، و
- خروس برفی خزری (Tetraogallus caspius).
گونه های بومی
تصور می شود که جنگل های هیرکانی به عنوان پناهگاه گونه های خاصی در طول تغییر شرایط آب و هوایی عمل کرده است. خوابگاه خوراکی ایرانی (Glis persicus) بومی این بوم منطقه است و تصور می شود زمانی که تغییرات آب و هوایی اواسط میوسن منجر به تکه تکه شدن جمعیت اجدادی گلیس شد، تکامل یافته است، به طوری که یک قطعه از این جمعیت در این جنگل ها باقی مانده و به یک منطقه تبدیل شده است. گونه های جدید. میوتیس هیرکانی (Myotis hyrcanicus) گونه ای از خفاش است که احتمالاً در این منطقه نیز بومی است. این منطقه همچنین به حفظ دودمان منحصربه‌فرد دورنگی دو رنگ (Crocidura leucodon) معروف است که در اواسط پلیستوسن، حدود 1 میلیون سال پیش، از دودمان دیگر جدا شده است.
آیا در ایران جنگل بارانی وجود دارد؟
نام این جنگل از منطقه باستانی هیرکانی گرفته شده است. از 5 جولای 2019، جنگل های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است.
